Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

De snelle opstart

Allereerst is het belangrijk om te beschrijven wat een snelle start eigenlijk is. Een snelle start wordt vaak verward met een onbezonnen start zoals : Men nemen een bak, vullen met zeewater, stenen erin, vissen erin en voila, draaien maar. Dit is niet wat ik in dit artikel bedoel met 'snelle start'.

Een snelle start kan succesvol worden doorlopen als aan ALLE criteria wordt voldaan. Deze zijn :

• Het aquarium en de werking ervan moet bekend zijn (dus waterdicht, overloop die goed werkt, sump die voldoende groot is.
• De opvoerpomp moet bekend zijn (hierbij is van belang dat vooral de capaciteit past bij het aquarium en de sump). Vuistregel de capaciteit moet toch wel 5-10 x de inhoud van de bak zijn (dus voor 500 liter toch wel opvoeren tussen de 2500 en 5000 liter per uur).
• De stromingspompen moeten bekend zijn qua stroming en capaciteit (20 x inhoud van de bak) en ze moeten niet een storm veroorzaken qua stroming.
• Licht moet afgestemd zijn op de bak zelf, advies is ongeveer 1 watt per liter, verspreid over de gehele bak.
• Stenen zijn uitermate belangrijk. Zij bepalen eigenlijk of een snelle start mogelijk is. Verder in dit artikel meer hierover.
• Bodem, deze bestaat vaak uit levend zand of koraalgrid waarin zich een compleet bacteriën milieu heeft gevormd.
• Vissen. Een snelle start kan vooral succesvol zijn met vissen die al gewend zijn aan een aquarium dus beter niet met wildvang. De vissen moeten gezond en vet zijn zodat eventuele problemen niet direct een aanslag op de vissen is.
• Water. Het water waarmee een snelle start wordt uitgevoerd kan het beste bestaan uit geënt water in de verhouding van 50% en 50% vers.

Het mag duidelijk zijn dat bovenstaande criteria absoluut worden gehaald als je bijvoorbeeld een bestaand aquarium verhuisd van de ene plek naar een andere plek. Hierbij weet je dus vooraf al hoe alles aangesloten moet worden en hoe alles zal gaan reageren. Ik ga in dit artikel er dan verder ook vanuit dat het gaat om een verhuizing zodat zowel het ontmantelen als ook het opbouwen wordt meegenomen.

Verder geldt hoe meer zaken niet bekend zijn hoe groter het risico is m.b.t. een succesvolle snelle start.

Planning

Om een snelle start uit te kunnen voeren is planning uitermate belangrijk. In deze planning bekijk je vooraf wat je hoe en wanneer gaat doen. Hierbij MOET je rekening houden met mogelijk missers. Om te beginnen plan je de dag waarop de snelle start moet gaan plaatsvinden. Bijzonder geschikt is de zaterdag omdat dan de meeste winkels open zijn (mocht je snel iets nodig hebben) en over het algemeen valt het mee met de drukte op de wegen.

Ook kun je wellicht op een zaterdag meer mensen mobiliseren om je te helpen bij ontmantelen, vervoeren en weer opbouwen.

Het streven moet zijn om de kwetsbare onderdelen zoals : Vissen, Steen, Koralen, Zand en water zo weinig mogelijk te belasten. Dit realiseer je door de verpakking (emmers, plastic zakken, tonnen, kratten) voor te bereiden. Stelregels :

• Vissen verpak je het beste per koppel/schooltje in een (donker) emmer(tje) als de reis korter dan 2 1/2 uur duurt. Als de reis langer is dan is een vissenzak aangevuld met lucht(zuurstof) 50% de beste optie.
• Koralen kunnen het beste apart in emmers worden verpakt i.v.m. netelen. Dit kun je ook proberen te voorkomen door plastic zakjes als scheiding aan te brengen tussen de koralen.
• Stenen kunnen op 2 manieren worden verpakt. In tempex dozen afgedekt met natte kranten of in tonnen gevuld met water. Mijn voorkeur heeft de ton gevuld met water.
• Bodembedekking verzamel je, zeef je en doe je in een emmer die je afvult met water.
• Water doe je in afsluitbare tonnen.

Maar al te vaak loopt een planning (al dan niet door onverwachte problemen) uit, dus het is ook raadzaam om vroeg te starten.

Ontmantelen

Dit kun je het beste s'ochtends zo vroeg mogelijk doen omdat de vissen nog in rust zijn en de koralen allemaal nog dicht. Je begint met het afsluiten/loskoppelen van electra op 2 dingen na : en minimaal stromingspompje en een verwarmings element, deze laat je gedurende de gehele ontmanteling aan.

Alle apparatuur kan nu worden losgekoppeld en verwijderd. Het is slim om iemand alvast alles schoon te laten maken, zodat je de apparatuur bij de opbouw weer direct kunt plaatsen.

Nu ga je een ton vullen met water wat je uit het aquarium haalt, hierin plaats je een verwarmingselement en een luchtpompje zodat de kwaliteit optimaal blijft, dit moet je nu doen omdat het water nog zuiver is. Aan dit water voeg je een overdosering 'easylife' toe (onstresst de vissen en beschermd de huid). Tevens ga je alle emmers vullen met water zodat je de koralen kunt verwijderen.

Nu ga je alle koralen voorzichtig uitnemen en plaatsen in de daarvoor bestemde emmers. Mocht er vloerverwarming zitten in de ruimte waar je bezig bent dan is het raadzaam om te zorgen dat die aan is geweest zodat de emmers op temperatuur blijven.

Nadat alle koralen zijn verwijderd zijn de stenen aan de beurt, haal deze voorzichtig met 2 handen bovenwater (om te voorkomen dat je er 1 laat vallen die de bodem laat scheuren en tevens om zo weinig mogelijk vuil los te laten komen). De stenen doe je in de daarvoor bestemde tonnen.

Nu laat je het water uit het aquarium lopen en vult daarmee de watertonnen waarmee je later gaat opstarten. Als het water niveau ongeveer 20 cm is stop je.

Nu is het tijd om de vissen te gaan vangen. Het heeft de voorkeur om een vierkant doorzichtige bak in een hoek te zetten en met je hand of netje de vissen in de bak te drijven. Voorzichtig neem je de bak eruit en je doet de vissen in de klaarstaande emmers/zakken/ton. Die emmers/zakken vul je met het water wat je als eerste uit de bak hebt gehaald, wat op temperatuur is gehouden en waar lucht doorheen stroomde. Indien mogelijk houdt je de emmer/ton op temperatuur en laat je ook lucht hierdoor stromen. Als je zakken gebruikt dan plaats je deze in een tempex doos, om de temperatuur contstant te houden.

Nu is het zaak om zo snel mogelijk de zandbodem te verwijderen en de bak schoon te maken, alles in te laden en stabiliseren voor transport. Mijn ervaring is dat je beter met tempex platen alles kunt opvullen zodat er stabiel vervoerd kan worden, dit werkt beter dan sjorbanden of touwen.

Als laatste plaats je de koralen en vissen in het transport middel. Ikzelf heb goede ervaringen met een ton van 20 liter waarin ik alle vissen deed (hier zaten geen agressieve soorten bij).

Transport

De ton met vissen plaatste ik voor de bijrijders stoel, en liet hierover de warme lucht van de autoverwarming stromen. Hierdoor hield ik ook tijdens het transport de temperatuur op peil (let wel op dat als je dit doet dat je de temperatuur controleert, deze kan nl. te hoog worden door de verwarming).

Nu moet er snel en doch voorzichtig worden getransporteerd.

Aankomst

Bij aankomst moeten als eerste de vissen en koralen uitgeladen worden en weer voorzien van lucht en verwarming. Aangezien je alles al hebt schoongemaakt, kan direct de aquarium worden geplaatst.

Opbouw

Als het goed is heb je het opbouwen goed voorbereid en heb je 2 dagen voor d-day genoeg vers water aangemaakt (zoutwaarde 1025, met temperatuur van 25 graden celcius voorzien van lucht). Voeg hier op de dag van verhuizing voldoende 'easylife' of een andere water bereider toe.

• Onderstel waterpas stellen
• Aquarium plaatsen
• Sump plaatsen
• Afvoer aansluiten
• Testen of overloop waterdicht is
• Entwater vullen in het aquarium
• Verwarmingselement plaatsen samen met luchtpompje
• Vers water aanvullen

Nu zorg je ervoor dat je zeker weet dat het water goed is (temperatuur, zoutgehalte 1025) en controleer je of het aquarium niet lek is. Als alles goed is plaats je alvast een aantal stenen (hoeft niet alles te zijn), waarachter de vissen zich kunnen verstoppen. Nu kun je de vissen plaatsen, indien mogelijk door de gehele emmer voorzichtig in het aquarium te hangen en langzaam te kantelen zodat de vissen zelf uit de emmer kunnen zwemmen.

Als je al een pauze wilt inlassen dan is nu dat moment gekomen. In deze tijd kunnen de vissen rustig een schuilplaatsje zoeken.

Vervolgens kun je alle stenen plaatsen en als daarna kun je al een voorlopig plaatsje voor de koralen gaan zoeken. Als je alle koralen hebt geplaatst is het raadzaam om ook (desnoods nood) verlichting te plaatsen.

Nu kunt je relatief rustig alle overige apparatuur gaan uitpakken en installeren. Bij voorkeur doe je dat in de volgende volgorde :

• Plaats opvoerpomp en monteer opvoerleidingen.
• Vul het hele systeem met water
• Zet opvoersysteem in werking
• Plaats afschuimer
• Zet afschuimer in werking
• Plaats verwarming (voorkeur in de sump)
• Plaats stromingspompen
• Zet stromingspompen in werking
• Plaats definitief licht en zet het aan.
• Plaats kalkreactor en sluit hem aan.

Nu alles is aangesloten en werkt doe je de stroomstoring test, om te testen of je systeem goed werkt en niet gaat overstromen bij een stroomstoring. Als alles goed is blijft het water in het aquarium en loopt er niks over. Bij het weer inschakelen van de stroom moet ook weer alles gaan werken, controleer dit.

Nu kan het zenuwachtige wacht beginnen. Gaan de vissen zwemmen ? Gaan de koralen open ? werkt alle techniek naar behoren? Het is aan te bevelen om nu goed te voeren waardoor je de vissen stimuleert om te gaan verkennen en te ontstressen.

Normaliter is het het einde van de dag nu aangebroken en kun je het aquarium helemaal met rust laten.

'Versnelde opstart'

De volgende ochtend (en overigens alle volgende dagen) voer je een quick scan uit, die bestaat uit :

• controle temperatuur
• controle opvoerpomp
• controle verdampt water
• controle zoutwaarde
• controle opvoerpomp
• controle stromingspompen
• tellen vissen
• controleren koralen (staan ze open?, hebben ze geneteld?, eventueel verplaatsen)

Hopenlijk is alles in orde, zo niet dan moet je aktie ondernemen (dode vissen verwijderen). Verder zullen er vuilresten van de stenen zijn bezonken, die kun je nu verwijderen (beste afzuigen met een hevelslang).

Nu kan de bodem (zand/koraalgrid) ingebracht worden. Hiervoor kun je het beste alle stroming uitzetten en met een klein bakje het zand loslaten vlak boven de bodem. Nadat de bodem is ingebracht kan de stroming weer in werking gezet worden en indien nodig bij gericht.

Tegen de tijd dat de lampen aangaan moet de rust weer zijn wedergekeerd en zal het water steed helderder worden.

Beperken schade

Hoe je het ook went of keert, je hebt schade aangebracht aan een goed werkend systeem. Doordat de stenen boven water zijn geweest, de bodem is verwijderd, water is vervangen zijn er bacterieculturen verstoord en zullen er sterven. Ook de vissen hebben een klap gekregen (stress en veranderde waterwaardes).

Je zult dus moeten proberen om de schade zoveel mogelijk te beperken, dit doe je door te observeren/meten en in te grijpen als je iets constateert.

Wat moet je meten ?

NO3 = Nitraat. Dit mag zeker in het begin best 'hoog' (80 of minder) zijn, maar dit moet eigenlijk per week verminderen.
NO2 = Nitriet. Dit mag eigenlijk helemaal niet aanwezig zijn. Als je het meet, dan moet je ook een verversplan intensiveren.
PO4 = Fosfaat. Rustig beginnen met het invoeren van een fosfaat verwijderaar (Rowaphos bijvoorbeeld).

Verder moet je ingrijpen als je koralen ziet 'rotten' (direct verwijderen) en mogelijk dodevissen ziet (direct verwijderen).  Je kunt bovenstaande waardes ook beinvloeden door bijvoorbeeld over actief kool te filteren.

Als je kiest voor een 'snelle start' dan is het ook zinvol om de eerste 10 weken consequent 15 % van de waterinhoud van het aquarium te verversen. Mochten de nitraat/nitriet waardes exorbitant hoog zijn dan is een sneller en meer verversen noodzakelijk.

Als er geen koraal is afgestorven en er geen sterfgevallen zijn gevallen onder de vissen dan kunnen we spreken over een succesvolle 'snelle opstart'.

Kritische succesfactor 'levend steen'

Zoals al eerder aangegeven is het levend steen de succesfactor van de snelle opstart. Als je levend steen hebt waarvan je niet weet waar het vandaan komt dan loop je een heel groot risico door te kiezen voor een versnelde opstart. Stenen die langere tijd bovenwater hebben gelegen vertonen afsterf verschijnselen (welke elders op deze site zijn beschreven), waardoor nitriet ontstaat. Dit nitriet is dodelijk voor de vissen.

Advies

Algemeen gesteld is het dus te adviseren om op te starten volgens elders op deze site beschreven procedure, maar mocht dit om goede redenen geen haalbare kaart zijn dan is deze 'snelle opstart' een redelijk alternatief.