Plankton in ons zeewater aquarium

Plankton in ons zeewater aquarium.

Geschreven door ReefSecrets | Afdrukken

Plankton?

Plankton staat helemaal onderaan de voedselketen en kan worden beschouwt
als bron van alle leven Fytoplakton -het kleinste plankton- zijn eencellige algjes die worden gegeten door een aantal microscopische diertjes (het zogenaamde zooplakton) welke op hun beurt worden gegeten door weer iets grotere diertjes en jongbroed van diverse zeedieren, welke op hun beurt weer worden gegeten door de wat grotere vissen, welke een belangrijke bron van voedsel zijn voor tal van land dieren waaronder de mens.

Plankton in zeewateraquaria.

Vele in zeewateraquaria gehouden soorten koralen bevatten zooxanthellen, dit zijn onderhuidse symbiotische algjes welke onder invloed van licht suikers afgeven aan het koraal.
Echter in tegenstelling tot wat lang werd aangenomen als zijnde de enige benodigde bron van voedsel voor koralen, is er in recente onderzoeken aangetoond dat tal van koralen niet voor langere tijd in leven kunnen worden gehouden op licht alleen.
Op zich is dit natuurlijk niet vreemd als men zich bedenkt dat bijna alle koralen poliepen hebben met daarop een kroon van tentakels.
Deze tentakels kunnen stoffen uit het water filteren en soms ook deeltjes uit het water "grijpen"
In de natuur is het meestal zo dat alle delen van een organisme een functie vervullen en het lijkt niet logisch dat koralen uitsluitend polipen hebben omdat wij deze mooi vinden.
De meeste poliepen zijn dermate klein dat ze uitsluitend de allerkleinste deeltjes uit het water kunnen halen.
Deze deeltjes vallen dan ook onder de noemer "Plankton"

Niet alleen koralen maar ook larven van vis, garnalen en andere zeedieren zijn in hun eerste levensfase afhankelijk van plankton.
De larven en jongen van zeedieren zijn vaak zo klein dat alleen de allerkleinste deeltjes gegeten kunnen worden.
Overigens vallen deze jongen en larven vaak zelf ook in de categorie "Plankton", met het
verschil dat ze dit stadium ontgroeien (als ze het geluk hebben niet voortijdig opgegeten te worden)
Er is uit recent onderzoek gebleken dat sommige vissen zelfs niet overgaan tot voortplanting indien ze niet de juiste soort plankton bespeuren voor de larven.

Planktonvervangers.

Er zijn in de handel vele soorten planktonvervangers beschikbaar.
Met sommige producten zijn redelijke resultaten behaalt en met anderen niet,
feit blijft dat het dode materie is en als zodanig door veel dieren als zodanig word herkend met als gevolg dat het niet als voer geaccepteerd word.
Een aantal dieren zal het "per ongeluk" zo nu en dan accepteren maar het overgrote deel van deze toevoegingen zal ongebruikt via de afschuimer verdwijnen....in het gunstigste geval tenminste.
Vaak belasten dit soort producten het systeem enorm, iets wat niet zelden ook op de verpakking van de producten vermeld staat.
Het doelgericht voeren met deze producten is vaak ook erg moeilijk, tenslotte is er in de meeste aquaria een aanzienlijke stroming welke het product binnen enkele seconden door de hele bak verspreid.
Indien de pompen worden uitgezet zullen vele dieren snel hun poliepen of tentakels intrekken zodat ook op deze wijze het "voer" niet op de plaatsen komt waarvoor het bedoeld is.

Wat dan wel?

De oplossing is even simpel als gecompliceerd:
Levend plankton. Simpel is het om reden dat levend plankton direct of indirect ten goede komen aan tal van aquariumbewoners.
Het is immers natuurlijk en levend voer dat ook in de natuurlijke omgeving word aangeboden. Zolang het plankton leeft belast het het water niet of nauwelijks, sterker nog, het kan zelfs meehelpen aan een stabielere omgeving.
Fytoplankton (de eencellige algjes) nemen immers nitraten op welke wij in onze aquaria graag kwijt willen.
Op haar beurt word dit fytoplankton weer gegeten door bv radardiertjes (Brachionus plicatilis). Deze radardiertjes eten tot wel 100.000 algjes PER DAG !!!
Tenslotte zijn het deze radardiertjes welke klein genoeg zijn om door koralen, larven en jongbroed "gegeten" te kunnen worden.
Gecompliceerd is het omdat onze -tegenwoordig zeer efficiënte- afschuimers roet in het eten gooien.
Deze apparaten welke als de meest effectieve filter worden beschouwt doordat ze het opgevangen vuil meteen en voorgoed uit het systeem verwijderen, maken geen onderscheid tussen "vuil" en plankton.
Hierdoor is het nagenoeg onmogelijk een planktoncultuur binnen het zeewateraquarium in stand te houden.

Hoe dan wel?

Door buiten het aquarium culturen op te zetten en in stand te houden en deze regelmatig toe te dienen aan het aquariumwater.
Om culturen op te zetten heeft men iets nodig om deze culturen in te houden,
dit kan op betrekkelijk eenvoudige wijze door middel van flessen of jampotjes, doch deze methoden geven relatief weinig rendement.
Omdat zeeaquaria zelden minder dan zo'n 250 liter bevatten is een "kopje" plankton wat op bovengenoemde methode dagelijks verkregen word eigenlijk niet genoeg om de vaak sterk bezette bakken te voorzien van voldoende plankton.
Er worden in speciaalzaken verschillende systemen aangeboden welke geschikt zouden moeten zijn voor het kweken van plankton.
Zo zijn er bv acrylaat buizen met of zonder verlichting te verkrijgen en reactors waarin een tussenwand is aangebracht.
Nadeel van de eerstgenoemde is echter dat deze constructie erg moeilijk schoon te houden en te reinigen is, iets wat essentieel is voor het in stand houden van culturen, daarbij komt ook dat vooral de modellen met verlichting bijzonder kostbaar zijn.
Nadeel van de laatstgenoemde is dat de fyto en zoo culturen zeer dicht bij elkaar worden gehouden.
Een gemorste of opgespatte druppel kan de culturen gemakkelijk doen instorten, iets wat ondergetekende aan den lijve heeft ondervonden.
Ook het feit dat het hier gaat om een systeem met een platte bodem speelt parten, na verloop van tijd raakt de bodem vervuild met sediment.
Dit komt de culturen zeker niet ten goede. Ook dit systeem is overigens niet gemakkelijk schoon te houden.
Bij de systemen met de acrylaat buizen is loopt de onderzijde toe in een punt, dit is tevens de plaatst waar lucht, gedreven door een luchtpomp, de buis inkomt, hierdoor zet zich in dit systeem geen sediment af op de bodem maar word zwevend gehouden in het water, hierdoor word tijdens het aftappen van de cultuur voor gebruik in het aquarium ook een deel van het vuil verwijderd wat de cultuur ten goede komt.
Koraalenzo heeft een eigen systeem ontwikkeld welke 4 belangrijke eigenschappen heeft verenigt.
-Het is zeer gemakkelijk schoon te houden door gebruik van zogenaamde "cilinder zakken".
-De fyto en zooplankton culturen worden gescheiden gehouden.
-De opbrengsten zijn zeer hoog -De kosten zijn zeer laag.
Bovendien kan het systeem gemakkelijk worden uitgebreid.
Alle culturen dienen te worden belucht met een grove bellenbaan om het water te voorzien van zuurstof/co2 en het water in beweging te houden.

Het opzetten en in stand houden van culturen.

Nadat de keuze is gemaakt met welk systeem zal worden gewerkt moet de cultuur aangemaakt worden.
Hiervoor moet voldoende vers zeewater worden aangemaakt, het meest betrouwbaar is om osmosewater met synthetisch zeezout te gebruiken daar dit niet vervuild kan zijn met andere microalgen of planktonsoorten.
Het zeewater word aangemaakt op een s.g. van tussen de 1.017 en 1.020 en de cultuurmedia word hiermee gevuld.
Doordat het fytoplankton in grote hoeveelheden door het zooplankton word gegeten is het verstandig twee keer zoveel fytoplankton te kweken dan er zooplankton zal zijn.
In het Koraalenzo systeem worden twee cilinder zakken met een inhoud van max 12 liter geënt met het bijgeleverde fytoplankton en 1 met zooplankton.
Het zooplankton wordt geleverd in een literfles en deze word in het geheel in de eerste cilinder zak gegoten.
Om het zooplankton de eerste dagen van voeding te voorzien word uit de meegeleverde twee-liter fles fytoplankton een halve liter bij het zooplankton gegoten.
De resterende anderhalve liter word verdeeld over de twee resterende cilinderzakken.
De eerste zak word geënt met 1 liter fytoplankton terwijl de tweede het moet doen met de resterende halve liter.
Het resultaat is dat de eerste cilinder zak fytoplankton eerder "oogstrijp" is dan de tweede.
De beide fytoplanktonculturen dienen belicht te worden met minimaal 12 uur dag- of kunstlicht.
Hoe meer licht, des te hoger de opbrengst.
De ideale temperatuur is rond de 22 graden, echter zolang de temperatuur tussen de 15 en 30 graden blijft is de opbrengst nog "goed" te noemen.
Twee tot vier dagen na het opstarten van de culturen, afhankelijk van de belichtingsterkte en omgevingstemperatuur, zal de zak met zooplankton weer helder worden, het zooplankton heeft zich vermenigvuldigd en heeft de algjes opgegeten.
De beide zakken met fytoplankton zullen daarin tegen steeds donkerder worden wat aangeeft dat de "algjes-dichtheid" aan het toenemen is.
Als de cultuur met zooplankton helder is kan men het plankton met het blote oog in grote hoeveelheden waarnemen, echter met een goed vergrootglas is dit nog beter te zien, vooral in stilstaand water kan men zien dat de radardiertjes onafhankelijk van elkaar bewegen.
Dat de zooplankton cultuur helder word geeft aan dat de radardiertjes gevoerd moeten worden met het fytoplankton uit de andere culturen.
Om dit te doen tapt men eerst een liter fytoplankton af en vult men vervolgens de afgetapte liter weer aan met schoon en vers zeewater, het is overigens goed mogelijk een goed afgesloten emmer voor dit doel klaar te hebben staan door in de emmer een bruissteentje te hangen en deze aan te sluiten op een luchtpompje, zo hoeft niet telkens een liter vers zeewater te worden aangemaakt maar kan men met bv een 20 liter emmer tot 20 dagen "vooruit"
Het verdient aanbeveling voor zowel zooplankton, fytoplankton en vers zeewater een litermaat of fles te merken welke uitsluitend voor datgene gebruikt word, dit om besmetting van de culturen te voorkomen.
Nadat het verse zeewater is aangevuld is het tijd om het zooplankton af te tappen, dit kan dan gebruikt worden in het aquarium.
De liter afgetapte zooplankton moet nu worden aangevuld met de gereedstaande liter fytoplankton welke als voer dient voor de rest van de zooplankton cultuur.
De volgorde van werken is zeer belangrijk om te voorkomen dat men per ongeluk en ongewild de fytoculturen besmet met zooplankton.

Fytoplankton voeden.

Zoals het zooplankton word gevoerd met fytoplankton, moet het fytoplankton zelf ook gevoed worden.
Fytoplankton gebruikt licht om voedingsstoffen om te zetten in organische stoffen,
de hiervoor gebruikte voedingsstoffen zijn vooral nitraten, fosfaten, maar ook enkele sporenelementen vitaminen zijn noodzakelijk.
Vaak word hiervoor plantenvoeding gebruikt.
Koraalenzo heeft een uitgebalanceerde fytoplankton voeding ontwikkeld welke rijk is aan de benodigde stoffen en arm is aan stoffen welke niet bruikbaar zijn voor het fytoplankton.
Een van deze ongewenste stoffen is bv. kalium, wat een hoofdbestanddeel is in nagenoeg alle "gewone" plantenvoeding.

Hygiene.

Het is van groot belang dat u zeer hygiënisch te werk gaat bij het kweken van plankton.
Mochten er onverhoopt enkele radardiertjes in de culturen met zooplankton terecht komen dan
zullen deze zich binnen enkele dagen zo explosief vermenigvuldigen dat er binnen een week geen fytoplankton meer over is.
Het gevolg hiervan is dat het radardiertje geen voedsel meer kan vinden en afsterft.
Een radardiertje eet tot wel 100.000 algjes per dag, gelukkig bevat een rijpe donkergroene fytoplankton cultuur zeker 100.000.000.000 algjes per liter.
Radardiertjes zijn met het blote oog te zien als stofjes, echter met een goed vergrootglas kunt u waarnemen dat ze onafhankelijk van elkaar bewegen in stilstaand water.
Mocht u het idee (of bewijs) hebben dat er per ongeluk zooplankton in het fytoplankton terecht is gekomen, gooi dan direct de cultuur over in een schone zeer schone emmer, monteer (in geval van gebruik van het Koraalenzo systeem) een nieuwe lengte zak,
vul deze tot 2/3 met schoon zeewater en ent de zak met pakweg 2 liter door de planktonzeef gezeefde fytoplankton .
Het overgebleven cultuur water kunt u dan tot 96 uur bewaren voor gebruik in het aquarium.
Mocht om wat voor reden dan ook een van de culturen vervuild raken met bv andere algen of aanslag (oorzaak meestal vieze handen of vervuild materiaal), dan kunt u dezelfde procedure volgen als hierboven omschreven.
Hier word het voordeel van het gebruik van wegwerpzakken in plaats van moeilijk te reinigen buizen ook meteen duidelijk, een wegwerpzak "van de rol" is altijd 100% schoon.
Om een emmer of litermaat goed schoon te krijgen kunt u deze enkele seconden in de magnetron zetten, schoonmaken met chloor en dit zeer goed naspoelen of weken in zeewater met de dubbele dichtheid (dus ongeveer 70gr zout per liter water toevoegen),
dit water is dan evt. later te hergebruiken door er voldoende osmosewater bij te voegen zodat het weer op normale sterkte komt.
Bij het overgieten van de cultuur naar de litermaat (of fles) kunt u het best beginnen met het overgieten van een liter fytoplankton, deze laat u even staan en vult vervolgens schoon zeewater aan in de door u afgetapte zak.
Tot nu toe bent u nog niet met uw handen of materiaal in aanraking geweest met het zooplankton en er is dus nog geen gevaar op besmetting van een fytoplanktoncultuur met radardiertjes.

Dosseerapparaten.

Alles is natuurlijk ook te automatiseren door gebruik te maken van drie doceerpompen.
Dit heeft als voordeel dat er geen handen, slangen, bekers of litermaten aan te pas komen waardoor de kans op "besmetting" van de culturen aanzienlijk afneemt.
Het 3-kanaals doceerapparaat van Gro-tech is hiervoor bijzonder geschikt, met name omdat de kanalen 5 minuten na elkaar doceren en niet tegelijk.
Kanaal 1 voor het zooplankton naar het aquarium, 5 minuten later kanaal 2 voor het fytoplankton naar het zooplankton en weer 5 minuten later kanaal 3 voor het schone water naar het fytoplankton.
Dit apparaat is trouwens uit te breiden tot een 11 kanaal doceerapparaat op een en dezelfde aansturing.
Om te voorkomen dat zooplankton afsterft in de slangen of in het doceerapparaat moet het apparaat wel op eenmalige dosering per dag te worden ingesteld, en niet verdeeld over meerdere doseringen per dag.

Het toevoegen van voedingsstoffen geschied in dermate kleine hoeveelheden dat wij adviseren dit handmatig te (blijven) doen. (bv met een injectiespuit)

Tenslotte.

Het kweken van plankton is zo moeilijk nog niet, wanneer men de moeite neemt een aantal handelingen dagelijks te verrichten kan men zichzelf gemakkelijk voorzien van een dagelijks hoeveelheid plankton.
Dit is in tegenstelling tot de "planktonvervangers" die op de markt zijn nu eens geen vervuiler voor de bak maar een waardevolle toevoeging.

Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Zoeken op de site

Sponsors

Woordenboek

Partners