Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Zoeken op de site

Vocht en schimmelvorming in huis

Vocht en schimmelvorming in huis

Gasuitwisseling

Om tot een goede gasuitwisseling in aquaria te komen, zorgen we ervoor dat de bovenste waterlagen constant in beweging zijn. Door de luchtstroming boven het wateroppervlak te verhogen, zal de gasuitwisseling verder toenemen. Door gasuitwisseling kan zuurstof in het water worden opgenomen, terwijl koolstofdioxide aan de lucht wordt afgegeven. Tegelijkertijd zal zich ook een zekere concentratie waterdamp (gasvormig water dus) in de lucht opbouwen tot een evenwicht wordt bereikt. Verdampen van water kost energie, die wordt onttrokken aan het water. Vandaar dat verdamping kan gebruikt worden als middel om een aquarium af te koelen.

Relatieve luchtvochtigheid

De concentratie waterdamp in de lucht kan echter niet onbeperkt stijgen. De relatieve luchtvochtigheid wordt uitgedrukt als een percentage van de maximaal bereikbare luchtvochtigheid; deze laatste is afhankelijk van de luchttemperatuur en van de luchtdruk. De relatieve luchtvochtigheid buitenshuis varieert met de seizoenen en het weer. Binnenshuis bedraagt de relatieve luchtvochtigheid in streken met een gematigd klimaat zoals het onze meestal tussen 40 en 60%; de hoogste vochtigheid is typisch in de badkamer.

Koude lucht kan minder waterdamp bevatten dan warme lucht. Wanneer lucht dus afkoelt, zal waterdamp condenseren naar water, waardoor druppels worden afgezet. Dit gebeurt in onze huizen bijvoorbeeld in de winter op de ramen; dit fenomeen kan zoals iedereen wel weet verminderd of vermeden worden door de lucht warm te houden.

Het aquarium en de luchtvochtigheid

Sommige aquarium liefhebbers proberen met dekruiten de verdamping van water tot een minimum te beperken, waardoor minder verdampingswater moet worden toegevoegd. Over eventuele nadelige effecten hiervan op de gasuitwisseling werden al hevige discussies gevoerd met voor- en tegenstanders. Anderen zullen daarentegen de verdamping juist stimuleren door extra luchtcirculatie boven het aquarium aan te brengen, waardoor een afkoelend effect kan bekomen worden. Het grote voordeel is dat hiermee op een heel energiezuinige manier een groot volume water kan gekoeld worden. Het belangrijkste nadeel is echter dat een groot volume verdampt water weer moet aangevuld worden.

Zelfs zonder stimulatie van de verdamping om afkoeling te bekomen, zal een normale gasuitwisseling in onze rifaquaria (watertemperatuur >20°C, sterke oppervlaktestroming, warmte-ontwikkeling door de verlichting) leiden tot een significante toename van de relatieve luchtvochtigheid binnenshuis. Wanneer de lucht dan niet wordt “ontvochtigd” door goede ventilatie of airconditioning systemen, kan de relatieve luchtvochtigheid langdurig hoog blijven, vooral in goed geïsoleerde woningen. Wanneer condensatie optreedt op koelere plaatsen en oppervlakken, kan de algemene vochtigheid van de woning op termijn toenemen.

Problemen geassocieerd aan een hoge relatieve luchtvochtigheid

Een eerste evident probleem van een hoge relatieve luchtvochtigheid is het feit dat de lucht verzadigd is aan waterdamp en dus water moeilijk of niet meer kan verdampen, wat de efficiëntie van een koelsysteem op basis van verdamping verkleint. Het aquarium zal dan neiging vertonen tot sneller opwarmen.

Een hoge relatieve luchtvochtigheid wordt door mens en dier snel “aangevoeld” als drukkend en vervelend. Hierdoor zullen we immers minder waterdamp verliezen via onze ademhaling en onze huid (transpiratie) en worden onze afkoelingsmechanismen beperkt. Dit is typisch het geval in een tropisch klimaat, waar het moeilijk is zware fysieke inspanningen langdurig uit te houden. Planten daarentegen zullen in het algemeen het tropisch klimaat in uw woning wel in dank afnemen…

Een hoge relatieve luchtvochtigheid heeft ook enkele andere, vervelende gevolgen. Een relatieve luchtvochtigheid boven 80% wordt afgeraden voor een correct en veilig functioneren van elektronische apparaten. Onder invloed van een hoge luchtvochtigheid kunnen ook problemen ontstaan met uitzetten en krimpen van “organische” materialen zoals houten plankenvloeren en piano’s.

Vochtigheid en schimmels

Het grootse risico voor onze gezondheid in deze context is schimmelvorming, die typisch in vochtige woningen optreedt. Er is in vele studies een duidelijk verband gebleken tussen vochtigheid en schimmelvorming. Er zijn reeds vele schimmels geïdentificeerd die een nadelig effect op onze gezondheid kunnen hebben. Het juiste mechanisme van dit negatief effect van schimmels is nog niet gekend, maar het gaat zowel om allergische als niet-allergische mechanismen.

 mold.jpg mold_inside.jpg
 figuur 1: Schimmel Figuur 2: Schimmelgroei op de muren

Vooral onze luchtwegen en huid zijn gevoelig voor schimmelsporen en zogenaamde “volatiele organische partikels” in de lucht. Typische symptomen lijken een beetje op hooikoorts: neusloop, niezen, verstopte neus en sinussen, jeukende ogen en eventueel zelfs hoesten en moeilijke en piepende ademhaling. Ook hoofdpijn en vermoeidheid worden frequent vernoemd. Al bij al gaat het hier dus om symptomen die heel frequent voorkomen en ook door andere ziekten of aandoeningen kunnen veroorzaakt worden. Daardoor is het vaak moeilijk een correcte diagnose te stellen.

Problemen van allergieën, eczema, luchtweg overgevoeligheid en astma werden vooral bij kinderen vastgesteld. Eén studie vond ook een toegenomen relatief risico voor depressie bij bewoners van vochtige woningen. Vooral (lucht)vochtproblemen in de woonkamer en slaapkamers van kinderen hebben een erg nadelig effect en vormen een reëel risico op de ontwikkeling van astma op kinderleeftijd.

Mogelijke oplossingen

Om vocht- en schimmelvorming binnenshuis te vermijden, dienen enkele voorzorgsmaatregelen genomen te worden.

In eerste instantie moeten alle andere bronnen van vochtvorming vermeden worden. Dit betekent dat opstijgend vocht in muren zeker moet behandeld worden. Eventuele lekken in daken en regenpijpen moeten hersteld worden.

 mold-home.jpg
 Figuur 3: totale aanpak van vocht- en schimmelproblemen

Daarnaast moet er binnenshuis voldoende verwarmd worden. Opgewarmde lucht kan meer waterdamp bevatten en omgekeerd zal de waterdamp in koude lucht sneller condenseren en zich afzetten als vocht binnenshuis.

Daarnaast moet de vochtige lucht voldoende kunnen afgevoerd worden middels voldoende ventilatie. In moderne woningen wordt meer en meer aandacht besteed aan ventilatie, maar lange tijd werd dit aspect min of meer verwaarloosd. In goed geïsoleerde woningen zonder voldoende ventilatie zal vrijwel zeker een vochtprobleem ontstaan door een rifaquarium van courante afmetingen.

Het verdient alleszins de aanbeveling de relatieve luchtvochtigheid te meten in de verschillende plaatsen van het huis. Waarden boven 60% relatieve luchtvochtigheid zijn te vermijden in woon- en slaapkamers. Hoe hoger de luchtvochtigheid is boven deze grens, hoe meer bijkomende maatregelen zich opdringen.

De goedkoopste oplossing is meer ventileren, maar dit is niet altijd mogelijk om praktische redenen.

Een alternatieve oplossing is “airconditioning” zoals door middel van de klassieke klimaatregeling die we kennen of door een ontvochtigingsapparaat (dat werkt op hetzelfde principe, maar geen temperatuurregelend vermogen heeft). Een te lage relatieve luchtvochtigheid (<10%) kan eventueel leiden tot een droge en jeukende huid en vooral droge ogen en neusslijmvliezen. Let op dat dergelijke installaties correct worden onderhouden: vaak worden ze na enige tijd zelf een bron van schimmelvorming en verspreiding van schimmelsporen en allerlei stoffen die symptomen kunnen veroorzaken!

Conclusie

In dit artikel werd besproken hoe een rifaquarium door verdamping leidt tot een verhoging van de relatieve luchtvochtigheid binnenshuis. Op termijn kan dit leiden tot vochtvorming en schimmelvorming in huis. Van beiden werd in meerdere wetenschappelijk studies aangetoond dat er gezondheidsrisico’s zijn zoals verhoogde kans op allergieën, eczema, luchtweg overgevoeligheid en astma en dit vooral bij kinderen.

Zoals steeds is voorkomen beter dan genezen. Goede ventilatie is belangrijk om vochtproblemen te vermijden, maar kan in ons klimaat vooral in de wintermaanden inefficiënt zijn. Het verdient de aanbeveling de relatieve luchtvochtigheid te meten en indien nodig maatregelen te treffen. Klimaatregeling is de duurste, maar meest comfortabele oplossing. Ook een te lage relatieve luchtvochtigheid kan ook leiden tot vervelende symptomen, maar deze zijn minder ernstig dan de gezondheidsproblemen die men door te hoge vochtigheid kan oplopen.

Samenvatting
-        
Rifaquaria leiden bijna steeds tot een aanzienlijke toename van de relatieve luchtvochtigheid binnenshuis.
-        
Meten is weten: een relatieve luchtvochtigheid boven 60% veroorzaakt schimmelvorming en is te vermijden.|
-        
Schimmelvorming binnenshuis leidt vooral bij kinderen tot mogelijk ernstige aandoeningen, vooral van de luchtwegen (asthma).
-        
Voldoende ventilatie is onmisbaar in een huis met een rifaquarium, maar kan praktisch soms moeilijk zijn.
-         Airconditioning systemen zijn een goede oplossing om een te hoge relatieve luchtvochtigheid te bestrijden, maar zijn duur in aanschaf en verbruik. Het onderhoud is cruciaal, want anders worden ze zelf bron van schimmelverspreiding in het huis.

Interessante links (Engelstalig)

http://www.allercure.com/allergen.htm

http://www.moldknowledge.com/

http://healthandenergy.com/mold.htm


Auteur: Jens François

Inloggen Registreren

Uw account aanmelden

Gebruikersnaam *
Paswoord *
Onthoud mij

Account aanmaken

Velden met een sterretje (*) zijn verplicht.
Naam *
Gebruikersnaam *
Paswoord *
Herhaal paswoord *
E-mail *
Herhaal e-mail *

Foto van de maand

Centropyge Foto Tanne Hoff

De halloween heremietkreeft Ciliopagurus strigatus
in het aquarium van Stefaan Fabri

Foto: Patrice Cornelis