Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Giftige korstanemonen

In eerdere nummers van Cerianthus  (nr. 2005/5 en 10) hebben we al geschreven en gewaarschuwd voor bepaalde soorten korstanemonen.
Het gaat hierbij vooral om de Palythoa’s. Deze bevatten het gif Palytoxin, een van de sterkste giffen die in de natuur voorkomen, sterker dan het gif van de Cobra slang.
Fred ten Hove heeft naar aanleiding van onze ervaringen een stukje op het zeewaterforum geschreven en heeft daar heel veel reacties op gehad.

Er blijken diverse aquarianen te zijn die soortgelijke ervaringen hebben met  Palythoa’s. Er zijn zelfs mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen.

Op het Forum is door de NBBZ beloofd hier in het Zeeaquarium ook aandacht aan te besteden, maar tot heden (15-1-2006) is hiervan nog niets gebleken.

Op de laatste ledenavond kreeg ik een kopie van een artikel uit het laatste nummer van “Der Meerwasser Aquarianer”. Hierin wordt ook geschreven over de gevaren van bepaalde soorten korstanemonen. Het blijkt dat dit blad ook al in 2001 over dit gevaar geschreven heeft.

Op de Duitse TV (Sat1) is hier ook aandacht aan besteed. Een van de zaken die daarbij opvielen is het feit dat de vakhandel totaal geen aandacht heeft voor deze zaak. De Palytoa’s worden nog steeds aanbevolen als perfect materiaal voor de beginnende aquariaan, zonder de mogelijke gevaren te vertellen. Onbegrijpelijk, men verkoopt toch ook geen schorpioenvis zonder te vertellen dat hij giftig is!!.

In Duitsland zijn ook een aantal mensen in het ziekenhuis opgenomen nadat zij stenen met Palythoa schoongemaakt hadden. In het ziekenhuis heeft men het gif Palytoxin in het bloed van deze mensen kunnen aantonen.

Nu zijn zeker niet alle kostanemonen giftig, gelukkig niet. Maar een aantal soorten wel. Helaas is de naamgeving van de korstanemonen erg moeilijk en niet volledig. Volgens Fossa en Nilsen (Korallenriff-aquarium deel 4, blz 258 en 261) zijn er drie groeivormen waaraan men de verschillende typen kan herkennen.

Er zijn drie groeivormen bij korstanemonen (Zoanthidae):

A - solitaire groei zonder verbindingen tussen de volgroeide poliepen
B - open kolonie met verbindingen tussen de poliepen door een kruipend groeiend coenenchym
C - massieve kolonie, waarbij de poliepen in een gemeenschappelijk coenenchym kompleet ingebouwd zijn.

Hieruit blijkt dat de Palythoa in groeivorm C voorkomt.

Nu lijken de korstanemonen waar wij problemen mee hebben meer op groei vorm B en dit zouden dan Protopalythoa’s zijn. In het betreffende nummer van “Der Meerwasser Aquarianer” wordt gemeld dat ook de Protopalythoa’s het gif Palytoxin bevatten. Nu komt het gif gelukkig niet spontaan uit deze Palytoa’s. Met wat we nu weten moet je ze beschadigen, kapot maken om het gif vrij te laten komen. De gif concentratie is ook variabel, het schijnt dat de hoogste concentratie gemeten wordt als de korstanemonen eieren produceren. Beschadig je de Palytoa’s in het aquarium dan kan je soms een reactie zien aan de (steen)koralen in je aquarium: ze zullen hun poliepen intrekken, soms ook permanent en gaan dan dood.

Het grootste gevaar is er als je de steen met Palytoa’s uit het aquarium haalt en dan gaat schoonmaken.

Bij het schoonmaken worden altijd heel kleine waterdruppels gevormd en vormen een aërosol. Dit is een stabiel waterdruppeltje dat in de lucht blijft zweven, denk maar aan de nevel in de badkamer als je douchet. Het gif Palytoxin zit in deze aërosol en die zal je inademen als je aan het schoonmaken bent.

Het resultaat is dat je ademhalingsproblemen krijgt, je gaat hoesten, kuchen en krijgt koorts (soms hoge koorts). De symptomen lijken een beetje op een stevige griep.

Wees dus gewaarschuwd als je stenen uit het aquarium gaat schoonmaken en als je snel hierna ziek wordt, denk dan aan een mogelijke Palytoxin vergiftiging en zeg dat ook tegen de artsen als je die consulteert.

Het vervelende is wel dat zover wij nu weten er geen tegengif bekend is.

Dus, een gewaarschuwd mens telt voor twee.

Rien van Zwienen, Secretaris Cerianthus.