Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Tweeslachtigheid van zeevissen

Wist u dat veel zeevissoorten van geslacht kunnen veranderen als dat nodig is? Wetenschappers hebben ontdekt dat de soorten Pseudochromis flavivertex, Pseudochromis aldabraensis en Pseudochromis cyanotaenia van geslacht kunnen veranderen in een éénslachtige omgeving.

Dit betekent in feite dat wanneer twee vrouwtjes bij elkaar worden geplaatst, één ervan een mannetje wordt (of andersom). Als een individu verandert van man naar vrouw, noemen we dit proterandrie. Als het verandert van vrouw naar man, noemen we het protogynie

  Pseudochromis aldabraensis Foto Germain Leys

Dieren die zowel mannelijke (testes) als vrouwelijke (eierstokken) geslachtsorganen hebben heten hermafrodieten. Deze vissen zijn zogenaamde sequentiële hermafrodieten, net zoals de anemoon vissen van de genera Amphirion en frenatus, omdat ze niet zowel mannelijk als vrouwelijk tegelijk zijn.

De aquariumkweek van zeevissen profiteert van dit geslachtsveranderend vermogen, waardoor het minder moeilijk is om een broedpaar te verkrijgen. Helaas, de pas uitgekomen jongen dienen gevoederd te worden met zoöplankton-culturen om te overleven.

  Pseudochromis flavivertex Foto: Germain Leys

Een ander mooi voorbeeld van sequentiële hermafrodisme wordt weergegeven door de dwergkeizers (Centropyge spp.). Ze veranderen van geslacht van vrouw naar man als het dominante mannetje van de groep verdwijnt of overlijdt, dus ze zijn protogynische soorten. Wanneer een man van een harem verdwijnt of overlijdt, dan zal het grootste vrouwelijke exemplaar van geslacht veranderen binnen een paar weken!

Onlangs bleek dat Centropyge ferrugata mannen terug keerden naar het vrouwelijke stadium nadat ze gedomineerd werden door een groter en dominanter mannetje. Ze veanderden terug in hun vrouwelijke staat binnen 47-89 dagen. Niet alleen hebben ze hun geslacht veranderd, hun uiterlijk werd ook veranderd. Keizervissen vertonen wat seksueel dichromatisme wordt genoemd, of seksueel dimorfisme. Dit betekent dat mannen en vrouwen er anders uitzien (de mens is een heel mooi voorbeeld). Mannelijke dwergkeizers Centropyge ferrugata hebben een specifieke kleuring van de rugvin. Nadat de man naar vrouw overgang, was zelfs de rugvin veranderd naar die van een vrouw.

Centropyge bispinosa Foto: http://www.wetwebmedia.com/

Vissen zijn opmerkelijke wezens, en ze hebben zich uitzonderlijk goed aangepast aan het harde leven in de oceanen. Zelfs wanneer in groepen van vissen onvoldoende mannetjes of vrouwtjes beschikbaar zijn, kunnen veel soorten gewoon hun geslacht veranderen om voor de voortplanting te zorgen. De geslachtsverandering van alle vissoorten wordt gecontroleerd door sociale interacties. Een machtspositie, of ondergeschikte, is de trigger voor de geslachts hormoonspiegels, en zal leiden tot een verandering van geslacht in sommige situaties.

Bibliografie:

Wittenrich ML, Munday PL, Bi-directional sex change in coral reef fishes from the family Pseudochromidae: an experimental evaluation, Zoolog Sci. 2005 Jul;22(7):797-803

Sakai Y, Karino K, Kuwamura T, Nakashima Y, Maruo Y, Sexually dichromatic protogynous angelfish Centropyge ferrugata (Pomacanthidae) males can change back to females, Zoolog Sci. 2003, May;20(5):627-33.