Ik ben zelf een verzorger in een publiek aquarium en al jaren gefascineerd door haaien en zo als velen droom ik ervan om thuis haaien te houden. Alleen blijft dit nog bij dromen, maar vindt gelukkig troost bij de haaien op mijn werk. In dit artikel worden de soorten beschreven die men thuis eventueel zou kunnen houden, de optimale huisvesting, de nodige techniek, voeding, ziekten en aandoeningen.
De bedoeling van dit artikel is om mensen te informeren dat haaien zeker niet geschikt zijn voor een rifaquarium met veel vis en veel koralen, maar echt een speciaal aquarium nodig hebben en dit is vaak ook per haaiensoort verschillend. Zo hebben haaien zoals de zwartpunt rifhaai (Carcharhinus melanopterus) contestant stroming nodig, omdat zij niet zoals grondhaaien (bijv. bamboehaai) het water door hun kieuwen kunnen laten pompen en zijn zo genoodzaakt te blijven zwemmen, wat dus niet geld bij de grondhaaien.
Het is dus zeer belangrijk dat jonge dieren tot 100cm zeker 50m2 zwemoppervlak hebben en dat het aquarium of bassin zeker 2m diep is. Voor de dieren van 100cm t/m 180cm spreek je over een zwemoppervlak van 75m2 en een diepte van 3m. Is het aquarium te klein zie je vaak dat de borstvinnen krom gaan groeien en zie je soms dat er botverkalking ontstaat aan de staartvinbasis.
Dit artikel is dus bedoeld om mensen te weren om zonder enige kennis dit dier aan te schaffen. Op mijn werk krijgen we toch zeker 2 tot 3 haaien in de collectie van mensen die deze dieren in een impuls aankoop hebben aangeschaft en waar hij onhoudbaar of te groot werd. Als u zo’n dier aanschaft is dit ook voor 10 tot 15 jaar.
De soorten
Zoals velen weten zijn er zeker 350 soorten, maar deze zijn niet allemaal in gevangenschap te houden en vaak zeker niet thuis in het aquarium. De soorten die ik hier zal beschrijven zijn wel geschikt om thuis te houden mits ze volgroeid in een aquarium van minimaal 2500liter gehouden worden, en zijn ook de meest voorkomende soorten in de handel.
Latijnse naam: Atelomycterus marmoratus
Nederlandse naam: Koraalkathaai
Familie: Scyliorhinidae
Orde: Carcharhiniformes
Klasse: Elasmobranchii
Herkomst: Pakistan, India, Maleisië, Singapore, Indonesië, Nieuw-Guinea en Thailand
Lengte: 70cm
Voeding:
Jonge dieren eten krill, steurgarnalen, kleine stukjes vis en kleine stukjes mosselvlees.
Volwassen dieren eten pijlinktvis, grote grijze garnalen, stukken vis en ansjovis (vervuild wel het water).
Foto: Bas Bovendeur
Latijnse naam: Chiloscyllium arabicum
Nederlandse naam: Arabische bamboehaai
Familie: Hemiscylliidae
Orde: Orectolobiformes
Klasse: Elasmobranchii
Herkomst: India, Pakistan en de Perzische Golf
Lengte: 78cm
Voeding:
Jonge dieren eten krill, steurgarnalen, kleine stukjes vis en kleine stukjes mosselvlees.
Volwassen dieren eten pijlinktvis, grote grijze garnalen, stukken vis en ansjovis (vervuild wel het water).
Latijnse naam: Chiloscyllium griseum
Nederlandse naam: Grijze bamboehaai
Familie: Hemiscylliidae
Orde: Orectolobiformes
Klasse: Elasmobranchii
Herkomst: Indo-West Pacific, Australië en Papoea-Nieuw-Guinea
Lengte: 74cm
Voeding:
Jonge dieren eten krill, steurgarnalen, kleine stukjes vis en kleine stukjes mosselvlees.
Volwassen dieren eten pijlinktvis, grote grijze garnalen, stukken vis en ansjovis (vervuild wel het water).
Latijnse naam: Chiloscyllium punctatum
Nederlandse naam: Bruinband bamboehaai
Familie: Hemiscylliidae
Orde: Orectolobiformes
Klasse: Elasmobranchii
Herkomst: Indo-West Pacific, Australië en Indonesië
Lengte: 104cm
Voeding:
Jonge dieren eten krill, steurgarnalen, kleine stukjes vis en kleine stukjes mosselvlees.
Volwassen dieren eten pijlinktvis, grote grijze garnalen, stukken vis en ansjovis (vervuild wel het water).
Foto: Bas Bovendeur
Latijnse naam: Hemiscyllium ocellatum
Nederlandse naam: Epaulethaai
Familie: Hemiscylliidae
Orde: Orectolobiformes
Klasse: Elasmobranchii
Herkomst: Australië en Papoea-Nieuw-Guinea
Lengte: 107cm
Voeding:
Jonge dieren eten krill, steurgarnalen, kleine stukjes vis en kleine stukjes mosselvlees.
Volwassen dieren eten pijlinktvis, grote grijze garnalen, stukken vis en ansjovis (vervuild wel het water).
Huisvesting
Een perfect aquarium voor de hier boven vernoemde haaien moet zeker 3m breed zijn, 1m diep en 1m hoog. Het is belangrijk voor deze soorten dat er een aantal holen gemaakt worden waar ze kunnen schuilen, maar er moet ook genoeg zwemruimte op de bodem zijn, want ze wroeten namelijk ook vaak door het koraalzand voor eten te zoeken. Het is daarom belangrijk dat het zand niet te fijn is en niet te grof en dan spreek je over zo’n 2 tot 10mm. Het is dus niet aan te raden om in een speciaal aquarium voor haaien koralen te houden, omdat ze vaak om gegooid kunnen worden of breken af.
Bij deze haaien kun je perfect grote vissen houden zoals koraalduivels, murenen, panterbaarzen, tandbaarzen, soldaatvissen, vleermuisvissen enz. Zolang de vissen maar zeker 20cm groot zijn, want dan worden ze zeker niet opgegeten door de haaien. Let er wel op dat je bij haaien het beste geen kogelvissen of papegaaivissen houd, want deze kunnen met hun snavelachtige bek serieuze verwondingen veroorzaken bij de haaien.
Foto: Bas Bovendeur
Techniek
In ieder zeeaquarium is het belangrijk om een eiwitafschuimer te hebben en dus ook voor een aquarium met haaien. Het liefst een afschuimer die 1,5 keer en meer de totale inhoud van water aan kan. Het is ook geen overbodige luxe om een zandfilter en nitraatfilter als filtering te gebruiken, want haaien zorgen vaak voor meer nitraten dan een normaal vissenaquarium. De zandfilter is weer nuttig, omdat deze goed is voor het zweefvuil. Net zo als een koraalaquarium is bij haaien het ook belangrijk om een stroming te creëren van zo’n 15 tot 20 keer per uur de totale inhoud van het aquarium. Verder is het natuurlijk dat het zoutgehalte tussen de 32 en 35 en het soortelijke gewicht tussen de 1.022 en 1.026 ligt bij 25 graden.
Om te zorgen dat de waterkwaliteit in orde blijft het verdampte water met osmose water bij te vullen en minimaal iedere 4 weken 30% water te verversen met aangemaakt zeewater of natuurlijk zeewater (liefst geen water vanaf de kust, omdat dit vaak vervuild is). De water temperatuur moet voor deze soorten zo rond 24 tot 26 graden zijn en is het aan te raden om een verwarming te gebruiken.
Zorg er natuurlijk voor dat deze zich in de sump bevindt om brandwonden te voorkomen. De verlichting is niet zo speciaal als in een koraalaquarium, want grondhaaien houden van een aantal donkere plekken in het aquarium. Voor een aquarium van 2500l is ongeveer 1000watt verlichting nodig. Denk bij voorbeeld aan 4 maal 150 watt of 250 watt HQI en een 8 tal 80watt T5. Zorg ervoor dat er gedurende de nacht een blauwe lamp brand. Zo creëer je een beet de nacht gloed van de maan in de zee.
Voeding
Haaien in gevangenschap hebben vaak een te kort aan vitaminen en mineralen. Dit komt, omdat er vaak diepvriesvoer wordt gegeven en er vaak geen vitaminen en mineralen aan toe gevoegd worden of er wordt te éénzijdig gevoerd. Dit lijdt vaak tot gebreken die verder worden besproken bij ziekten en aandoeningen. Dit is op te lossen door verse vis of garnalen te voeren en ook vitaminen er aan toe te voegen. De soorten voedsel die je aan de haaien die bij de soorten zijn beschreven zijn vaak te verkrijgen bij de lokale visboer.
Ziekten en aandoeningen
Echte ziektes zijn niet echt bekend bij mij, maar haaien kunnen wel witte stip dragen, maar gaan er zelf niet aan dood. Bij aandoeningen bij haaien is er wel wat meer te vertellen. Haaien hebben regelmatig last van hun schildklier en de oorzaak hiervan ligt bij het geven van niet vers voedsel. Dit is te herkennen aan een bobbel onder de bek. Niet vers voedsel bevat vaak een te lage hoeveelheid jodium en heeft als gevolg dat de schildklier opzet. Zet de schildklier toch op dan kunt u maandelijks kaliumjodide geven in het eten. Voor een volwassen dier is dit 300mg per maand. Let er wel op dat dit op voorschrift van de dierenarts moet.
Het komt ook veel voor dat haaien kleine verwondingen aan de vinnen of lichaam hebben door bijv. paringswonden, bijtwonden van kogelvissen, brandwonden van de verwarming die in het aquarium hangt enz. Het gebeurd soms dat deze wonden gaan ontsteken en dan kunt u het beste antibiotica geven. Dit is 10mg Baytril per kg lichaamsgewicht. Let er wel op dat dit op voorschrift van de dierenarts moet.
Bij de haaien die bij de soorten zijn besproken komen vergroeiingen niet vaak voor, maar als dit voorkomt moet u tijdig actie ondernemen. Neemt u geen actie dan zal het erger worden en is het niet meer terug draaien en lijdt dit vaak tot veel pijn bij het dier wat wij zelf niet direct zien. Ik raad u dus aan om de minimum maten die bij de huisvesting zijn besproken te respecteren en als u dit niet kunt mag u altijd contact opnemen met mij.
De aandoening die hier zijn besproken komen vaak het meest voor in gevangenschap bij deze dieren.
Ik hoop dat u genoeg heb ingelicht over het houden van haaien en hoop dat u er zeker goed over nadenkt voordat u er één aanschaft. Mocht u nog vragen hebben of wilt u over bepaalde dingen nog wat meer weten, dan mag u met altijd contacteren.
Foto: Bas Bovendeur
Bas Bovendeur.