Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Chelmon rostratus, de oplossing tegen glasanemonen.

Tekst en afbeeldingen: Jacques van Ommen

Bij veel liefhebbers heerst nog steeds de gedachte dat de gestreepte pincetvis absoluut niet bij lagere dieren gehouden kan worden en dat het een moeilijk houdbare vis is. De ene vis is natuurlijk niet de andere, maar toch meen ik te mogen stellen dat de gestreepte pincetvis prima te houden is in een lagere dierenbak mits u een kleine veer wilt laten. Niet financieel gezien, want deze vissen zijn niet duur, maar ik bedoel op het gebied van de ruimte en kokerwormen, want juist van die laatste zijn het echte liefhebbers.

Het is nu al bijna  zo’n vijftig jaren terug dat ik mijn eerste Chelmon rostratus, de gestreepte pincetvis, aanschafte in een winkel te Utrecht. In die jaren waren deze vissen een bijzonderheid. Ze hadden een slechte naam want ze zouden lagere dieren beschadigen door poliepen te eten en ze waren moeilijk in leven te houden. Helaas is dit praatje aap nog steeds iets wat blijft rondcirkelen. Men vraagt zich blijkbaar niet af, als dit zo is, waarom is dat dan zo. Je kan dan rekening houden met de factoren die bepalend zijn voor de houdbaarheid van deze vis. Vaak is het juist andersom, de vis moet zich maar aanpassen aan het aquarium waarin het zijn dagen moet slijten en lukt dat niet, dan ligt dat aan de vis. Helaas zijn er ook nog steeds liefhebbers, die menen een autoriteit op dit gebied te zijn en die zonder noemenswaardige ervaring dit napraten omdat ze dit ergens in een verouderd boek hebben gelezen. Men moet zich wel realiseren dat veel kennis van vroeger achterhaald is door de ervaringen van veel liefhebbers die er niet mee te koop lopen. Ik ben van mening, na zo’n vijftig jaar ervaring, met o.a. deze vis dat men beter kan luisteren naar ervaren (praktijk) liefhebbers, die niet zo nodig bekend willen zijn, maar in stilte genieten van deze hobby en steeds wijzer worden door hun praktijkervaringen. Deze mensen zijn vaak niet bekend maar als u lid bent van een vereniging, of moderne bladen zoals dit blad leest, dan kunt u wel achter de namen komen van die ervaren mensen die kunnen praten over hun ervaringen met een bepaald dier dat ook u eens zou willen proberen. Het kost wat moeite en een boekje lezen is minder inspannend maar ik kan u verzekeren dat door praten met ervaren liefhebbers heel wat zaken anders door u worden gezien en u wordt er wijzer van.

Terug naar de beschouwingen van deze prachtige vis.

In de loop der jaren zijn we wijzer geworden door ervaringen met onze dieren in het aquarium. Er is in het verleden veel fout gegaan maar ook mede dankzij de moderne apparatuur zijn we in staat veel dieren in leven te houden. Maar is dat wel voldoende? Moeten we misschien ook rekening houden met het welzijn van de dieren? Daar bedoel ik mee, dat in leven houden, geen prestatie op zich moet zijn. Het betreffende dier kan wel in leven blijven zelfs in een klein bakje maar hoe gedraagt het zich en hoe ziet het eruit?

Wat de Chelmon rostratus betreft, en dit geldt natuurlijk voor alle dieren, moeten wij ons afvragen wat de reden is dat deze vis bij veel liefhebbers als “moeilijk houdbaar” wordt ervaren. Vraagt u zich wel eens af: Waar komt het dier vandaan? Wat zijn de natuurlijke omstandigheden waaronder het leeft in de natuur, eten temperatuur stroming enz.? Ik vind dat het aangeschafte dier toch wel recht heeft op die vragen en bovendien zorgt het ervoor dat u meer kunt genieten van zijn of haar schoonheid.

Mijn eerste aanschafervaringen.

Ik kocht mijn eerste vis in de beginjaren zeventig en de vis verhuisde naar mijn lagere dierenbak. Na slechts enkele seconden, geen minuten of uren, maar inderdaad na enkele seconden begon onze hoofdpersoon al te eten. Dat is toch fantastisch nietwaar? (Een zeevis is niet te vergelijken met een zoetwatervis als het gaat om over wennen en het aan het eten krijgen). Maar, ik had nog geen voer in de bak gedaan. In mijn bak, en daar was ik best een beetje trots op, groeiden honderden kleine witte kokerwormpjes. De meeste zee-aquaristen kennen ze wel, die kleine witte kokerwormpjes, die voornamelijk tussen en aan de achterkant van stenen groeien en zo een waar tapijt kunnen vormen. Nu waren ze bij mij tamelijk groot geworden en hadden verschillende exemplaren een kokerlengte van 2 à 3 cm met een doorsnede van bijna een halve cm. Voor deze soort een respectabele afmeting. Ze groeiden zelfs aan de voorkant van de stenen.   

Nadat mijn pincetvis was verhuisd naar een groter aquarium kwamen de kokerwormpjes na een maar maanden weer terug. Wat is de natuur toch sterk!

U begrijpt het al, van de driehonderdentien stuks, ik had ze de dag ervoor nog even geteld, werden het er driehonderdnegen, driehonderdacht, driehonderdzeven enz... Ja, dat was wel even slikken (en dat gold niet alleen voor de vis in kwestie). Ik had ook nog een aantal kleine glasanemoontjes in beheer die waren ontsnapt aan mijn uitroeipogingen. Die verdwenen ook zienderogen evenals mijn borstelwormen, waarvan ik er heel wat had. Dit maakte natuurlijk weer een gedeelte goed. Helaas, de grotere exemplaren van de borstelworm werden met rust gelaten. Nu werd ik zo langzamerhand toch wel een beetje bang voor het voortbestaan van mijn overige lagere dieren. In mijn aquarium groeiden diverse koralen, sterpoliepen, oren, anemonen, ledergorgonen met grote en kleine poliepen en doopvontschelpen en... mijn glasanemoontjes en kokerwormen waren nu allemaal geconsumeerd.

Gelukkig had de pincetvis nu ook aardig de smaak te pakken van Artemia, Tubifix en Mysis. Zowel levend als vanuit de diepvries. Deze hapjes bleken of smakelijker te zijn dan de aanwezige lagere dieren of vulden de maag zo goed dat er weinig behoefte bestond aan verder eetgenot. Het nut van die lange spitse bek was nu ook duidelijk geworden. Ook tussen de spleten en in de gaatjes leefden geen kleine borstelwormpjes, glasanemoontjes en kokerwormpjes meer. Tot op de dag van vandaag, bijna vijftig jaren later, na diverse Chelmon rostratussen verzorgd te hebben in verschillende bakken, hebben mijn pincetvissen de overige lagere dieren met rust gelaten en ik durf nu te beweren dat deze vissen, met uitzondering van kokerwormen en glasanemoontjes bij lagere dieren te houden zijn. Ze moeten wel goed kunnen eten. Mysis, Artemia rode en witte muggenlarven levend en diepvries is het voer waar ze gek op zijn.

Ook de poliepen van mijn gorgoontakken zijn door deze vis met rust gelaten. Nu zijn er natuurlijk altijd uitzonderingen die de regel bevestigen maar in dat geval moet u maar eens goed nadenken over wat u hier heeft gelezen.

De gestreepte pincetvis is prima solitair te houden, laat in een niet te kleine bak de andere aquariumbewoners met rust, ook de op de pincetvis gelijkende vlindervissen worden na wat opgejaagd te zijn weer met rust gelaten. In de natuur (Indische en westelijke Stille Oceaan) leven ze ook solitair en paarsgewijs. Wanneer ze goed eten, en dat doen ze vrij snel wanneer u met levend voer (Mysis, witte muggelarven) begint, blijken het sterke dieren te zijn die het lang uithouden.

Wanneer u van plan bent om de Gestreepte Pincetvis aan te schaffen, raad ik u wel aan om dit artikel nog eens goed te lezen. U dient er zich bewust van te zijn dat er altijd risico's blijven voor wat het consumeren van sommige (steen)koraalsoorten en poliepen betreft. De ene vis is nu eenmaal de andere niet. Doordat ik zeewaterbakken voor o.a. bedrijven verzorg, ben ik in de gelegenheid ook in die bakken Chelmon rostratus uit te zetten. Inmiddels zwemmen hier en daar al flinke grote jongens zonder problemen tussen de lagere dieren. Overigens, voor de gele pincetvis (Forcipiger flavissimus) geldt in grote lijnen hetzelfde en is mijns inziens net zo veilig bij lagere dieren te houden mits u aan de genoemde voorwaarden voldoet.

Houd er wel rekening mee en dat geldt voor alle gelijkwaardige en groot wordende vissen dat een klein bakje < 160 cm niet echt geschikt is voor deze vissen. U kunt ze in leven houden maar wanneer u ze ziet zwemmen in onder andere de twee, maar vooral in de drie- en vijfmeterbakken die ik onderhoud, dan ziet u het verschil. De vissen zwemmen rustiger en zijn echt veel feller gekleurd. En dat staat niet in de boeken. Heeft u respect voor de natuur en deze vissen, dan stopt u deze vissen niet in een klein bakje van minder dan 160 cm. Hoewel dat eigenlijk ook te klein is. Het is echt geen prestatie, zoals sommige mensen doen laten weten, om deze vissen in zo’n klein bakje in leven te houden. Een goudvis kan ook leven in een kom.

Ook van mijn gorgonen ( en alle andere dieren op de afbeelding) werd niet gegeten.

Samengevat:

De gestreepte pincetvis (Chelmon rostratus) familie CHAETODONTIDAE en de gele pincetvis (Forcipiger flavissimus) zijn vissen die onder de juiste omstandigheden prima bij lagere dieren gehouden kunnen worden. Er is wel een maar aan verbonden. Kokerwormen en glasanemonen worden zonder pardon geconsumeerd. Ook kleine borstelwormen en dat zorgt er weer voor dat ze uitsterven in het aquarium. .Dat is dus een voordeel.

Temperatuur, plusminus 26 graden.

Voedsel. Levende Mysis, rode en witte muggenlarven om te beginnen. Tijdens het voeren wennen aan diepvries voedsel.

Aangeraden aquarium groter dan 160 cm. Gerijpte wat oudere bak.

Deze vissen kunnen ongeveer een twintig cm groot worden maar in het (vaak te kleine) aquarium kunnen ze de 16/17 cm wel halen. Chelmon rostratus helpt uitstekend de glasanemonen plaag te bestrijden. Genoemde vissen worden in het begin wel in een kleine bak door o.a. de gele doktersvis (Zebrosoma flavescens) verjaagd. Dit kan ervoor zorgen dat het wennen aan de bak en voornamelijk aan het eten, wordt verhinderd en zelfs tot sterfte kan lijden.

Het zijn geen beginnersvissen.

Ik zou u aanraden de vis in de quarantainebak eerst enkele dagen te laten eten, zodat ze zijn aangesterkt en gewend zijn aan het voedsel.

Geen problemen met andere vissen in een niet te kleine bak.

Ze komen voor op koraalriffen in de Indische en westelijke Stille Oceaan, solitair en paarsgewijs. De dieren zijn territoriaal. In het aquarium is het houden van deze vissen als eenling goed te doen.

De oplossing voor uw glasanemonen plaag en borstelwormen.

Ik wens u veel plezier met deze prachtige en nuttige vis.

Deze jonge Chelmon rostratus zwemt rustig mee met de doktersvissen. In mijn bak zie ik geen borstelwormen meer en mijn koralen worden met rust gelaten.

De Chelmon rostratus na vijf jaren in mijn aquarium is nu van 5 cm naar ongeveer 17cm gegroeid.