Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Het softkoralen aquarium

Door Jacques van Ommen

   Mijn oude softkoralen aquarium zonder steenkoralen draaiend op het V.O.F. systeem. De wieren zijn verhuisd naar het V.O.F.

Wat verstaan wij onder de benaming soft koraal?
Soft koralen zijn zachte koralen, zijn koralen zonder een kalkskelet zoals bij steenkoralen het geval is. Eigenlijk is dit niet helemaal waar want sommige zachte koralen bijvoorbeeld Dendronephthya (Vele kleuren) en Nephthyigorgia ( meest geïmporteerd als rood of oranje met witte poliepen) bezitten wel degelijk iets wat ervoor zorgt dat het dier enige stijfheid bezit, namelijk de skleriten. Skleriten zijn kalknaaldjes die zich in het weefsel bevinden en zo voor wat meer stijfheid zorgen. Softkoralen zijn geen rifbouwende koralen.

De term lederkoraal wordt vaak gebruikt om die categorie softkoralen aan te geven die een redelijk stevige body hebben zoals bijvoorbeeld het paddenstoelkoraal (Sarcophyton).
We moeten verschil maken tussen de symbiose softkoralen die voornamelijk “van het licht” leven en de soft koralen die voedsel uit het water halen. Hoewel er ook een groep softkoralen bestaat die van twee walletjes eten. De plankton etende categorie heeft de meest felle kleuren maar zijn helaas niet of nauwelijks in leven te houden in een gezelschapsaquarium. In een speciaalaquarium met gebruik van het juiste voedsel kunnen goede resultaten worden behaald. Omdat dit slechts voor een handjevol liefhebbers een optie is beperk ik me tot de eenvoudig te houden softkoralen die uitermate geschikt zijn voor onder andere de beginners onder ons en de mensen die niet te veel geld willen uitgeven aan de aankoop van de dieren en de benodigde apparatuur.

Het is een bijna onmogelijke opgave softkoralen te determineren. Gewoon op het gezicht is dit zelfs onmogelijk. Daar komt nog bij dat in het aquarium door stroming en licht de koralen andere vormen en/of kleur kunnen aannemen.
De meeste zachte koralen zijn familie van de acht-stralige bloemdieren. Deze koralen zijn in het bezit van acht-stralige poliepen. (kleine vangarmpjes). Deze komen meestal voor op het lichaam, armen of op de schijf, geheel afhankelijk van de soort en hebben de functie om kleine eetbare deeltjes uit het water te vangen om die te kunnen eten. Zoals ik al had gememoreerd, niet alle softkoralen leven van de vangst van voedsel, sommigen zijn (bijna) geheel afhankelijk van zoöxanthellen.

   Een wit, groen en geel soft koraal in mijn latere bak. Ik wil ze niet missen.

  Hier kunt u de witte kalknaaldjes goed zien.

Zoöxanthellen
Zoöxanthellen zijn kleine eencellige algensoorten die in symbiose met koralen leven. Zoöxanthellen zijn vooral geconcentreerd in de tentakels van de poliepen van het koraal en geven kleur aan de koralen. Onder invloed van zonlicht zetten zoöxanthellen door het proces van fotosynthese de kooldioxide afkomstig van het koraal, om in zuurstof, dat nodig is om de poliepen in leven te houden. Men neemt aan dat de koralen de zuurstof en koolhydraten die door de algen worden geproduceerd voor hun eigen stofwisseling gebruiken, en dat de algen profiteren van het door het koraal afgescheiden kooldioxide en andere afvalstoffen. Koralen kunnen hun zoöxanthellen verliezen, bijvoorbeeld door een te hoge temperatuur van het zeewater, wat verbleking van koraal en uiteindelijk tot het afsterven van het koraal kan leiden. Helaas is deze verbleking in de zeeën al diverse malen voorgekomen.
Gelukkig kan het koraal onder optimale condities vrij snel nieuwe zoöxanthellen aantrekken uit de omgeving en in enkele weken weer “in conditie” zijn. Ook in het aquarium kan dit proces van het verlies van zoöxanthellen en het weer aanmaken daarvan plaatsvinden
De benamingen van de dieren zijn dus moeilijk aan te geven De meeste bekende soorten zijn: Capnella, Sarcophyton, Lobophytum; Lithophyton; Sinularia; Klyxum/Cladiella, Lemnaliaen Alcyonium.

  Een voorbeeld van een schema uit het boek Korallenriff Aquarium van Sven A Fossa en Alf Jacob Nilson deel 4 ,een boek dat u zeker moet aanschaffen.

Sommige Sinularia en Lithophyton zullen vaak verward worden. Sinularia is in vele vormen en kleuren herkenbaar. Zelf heb ik een zelden geïmporteerde gifgroene variëteit ( Zie afbeelding) die voor wat de kleur betreft zeker kan wedijveren met een steenkoraal.

  Een zelden geïmporteerd gifgroen soft koraal. Is helaas erg duur.

   Dit kroepoek koraal groeit in mijn bakken zelfs in de schaduw.

Zo is er bijvoorbeeld een vorm die lijkt op “kroepoek” en is herkenbaar aan de duidelijk zichtbare kalknaalden.
Sinularia flexibillis lijkt bijvoorbeeld op een gorgoon, en Sarcophyton lijkt weer op een paddenstoel. Bij de voedsel vangende softkoralen zoals bijvoorbeeld Dendronephthya is het determineren nog moeilijker Ook enkele Lemnalia-soorten vertonen flinke vergelijkingen met een boomvormige Sinularia. Het vereist dus enige studie om er zeker van te zijn over welke soort we het hier hebben.
Soms kunnen alleen de skleriten duidelijkheid brengen in de naamgeving. Lees het boek van Sven A Fossa en Alf Jacob Nilson genaamd Korallenriff Aquarium band 4 maar eens goed door. Het is in het Duits geschreven, helaas zijn er bij mijn weten geen goede Nederlandse boeken die u kunt gebruiken om koralen proberen te determineren.

  Deze koraalstek was groen van kleur maar is in mijn stekkenbak door verkeerde belichting bruin geworden en van vorm veranderd door in de hoogte naar het licht te groeien. Het zal later onder de juiste verlichting weer prachtig groen worden.

  Een deel van mijn stekkenbak (anemonen, soft- en steenkoralen gorgonen, enzovoort) waarin ook zonder problemen wieren groeien die ik regelmatig oogst. De wieren zijn mijn enige filter. Hier groeide een hersen koraaltje in een mum van tijd van een cm doorsnede uit tot ongeveer tien cm.

  Ook van dit koraal heb ik tientallen stekken kunnen nemen. Het ziet er aaibaar uit. De poliepen lijken op haartjes op afstand gezien.

De hoeveelheid licht en het spectrum bepaalt bij veel softkoralen hoe het dier er uit ziet qua vorm en kleur. Dat maakt determineren nog moeilijker. Ik heb lichtbruine softkoralen groen en geel van kleur en zelfs bijna wit zien worden en andersom. Ook groeien sommige koralen bij een te lage verlichting of verkeerd spectrum in de hoogte en krijgen daardoor een geheel andere vorm.
Ik schrijf hier geen wetenschappelijk artikel maar een artikeltje om u toch enig inzicht te geven met betrekking tot deze prachtige en over het algemeen goed houdbare softkoralen. Ik beperk mij dan ook tot de meest gangbare softkoralen waar ik zelf ervaring mee heb opgedaan, zonder al te diep in te gaan op de juiste volledige benamingen. (Dat kunt u in het boek Soft Korallenriff Aquarium band 4 opzoeken.) Dus koralen die regelmatig geïmporteerd of gekweekt worden, niet al te duur zijn, prima in het aquarium gedijen en ook over het algemeen goed te stekken zijn.
In de beginjaren van de zeeaquarium hobby waren dit de eerste koralen die binnen kwamen. Ze konden ook goed samen met de wieren gehouden worden die we in het aquarium lieten groeien, onder andere om als filter te dienen naast de toen meest gebruikte Eheim potfilter. Door regelmatig wieren te oogsten konden we nitraat en fosfaat verwijderen. Later kwam het grotere echte biologisch filter (het droognat-systeem) in opmars mede dankzij Hans Nooijen die dat droognat-systeem promootte. De wieren verdwenen steeds meer uit het aquarium omdat ze, wanneer ze niet in de hand werden gehouden, de koralen overwoekerden en op die manier beschadigingen aan de nu ook binnenkomende steenkoralen konden aanbrengen. De filterfunctie van de wieren was zeker niet minder belangrijker geworden maar men wilde de bak zo vol mogelijk zetten met voornamelijk koralen en er was dan geen plaats meer voor de wieren.
In die tijd bouwde ik mijn eerste wierenfilter om toch die filtercapaciteit te kunnen benutten, wat later opging in het V.O.F.-filter (zie www.zeeaquarium.me hoofdstuk V.O.F.) dat ik tot nu toe nog steeds gebruik, privé en bij mijn klanten en dat pas later echt bekend werd en nog wat later door de handel ontdekt werd en op de markt kwam.

  Dit soft koraal groeit prima tussen de wieren wachtend op een nieuwe baas

Mijn ruim vijftig jaren ervaring met deze filters in tientallen bakken, privé en bij mijn klanten, hebben mij laten zien dat deze filtermethode prima werkt. Niet alleen in een soft koralen aquarium , maar ook uitstekend in andere aquaria zoals steenkoralen bakken. In een van mijn stekkenbakken waar de wieren over en tussendoor de soft koralen, gorgonen, anemonen enzovoort groeien is zelfs een steenkoraaltje (hersen koraal) in snel tempo van een cm tot meer dan tien cm uitgegroeid. Dus laat niemand beweren dat algen en/of wieren een nadelige invloed zouden kunnen hebben op steenkoralen. Ik heb nog nergens iets gelezen over een negatieve invloed van wieren op steenkoralen.

  Een combinatie van soft koralen met sponsen, gorgonen en anemonen.

Wist u trouwens dat een combinatie van wieren met softkoralen ook een prachtig geheel laten zien? Ik heb zelf in een klein aquarium van 160 cm zeepaardjes gehouden die konden rondzwemmen tussen dertien verschillende soorten wieren en een paar soft koralen en gorgonen. Dat was een kleurrijk geheel.
Omdat ik daar helaas geen afbeeldingen meer van heb laat ik u een afbeelding van een aquarium zien dat erop lijkt.

  Wat vindt u van deze afbeelding? Lijkt die niet erg veel op een zogenaamde Hollandse bak? Het is toch echt een zeeaquarium. Ook in zee leven prachtige wieren die op aquariumplanten lijken. Deze afbeelding kwam ik tegen op het internet en lijkt veel op mijn zeepaardenbak van toen.. Eigenaar de heer P. Hectors.

In de natuur op het rif komt u deze prachtige wierencombinatie niet tegen. De algen en wieren die daar proberen te groeien krijgen de kans niet omdat ze constant worden begraasd door vissen en andere dieren die algen en wieren eten. Daardoor kunnen de koralen blijven groeien zonder overwoekerd te worden. Er zijn natuurlijk wel begroeide rotsen waar geen koralen groeien, caulerpavelden, zeegrasvelden, kelpvelden en natuurlijk algen die deel uitmaken van het plankton. Vergeet ook niet de algen die in koralen leven, de zoöxanthellen. 50% van onze benodigde zuurstof wordt door de algen en wieren geleverd.
Algen en wieren in het soft koralen aquarium of in het filter lijkt mij een positieve zaak en een combinatie van soft koralen met wieren in de bak kan een prachtig geheel vormen, Zie afbeelding.

In mijn stekkenbak groeien ook wieren die ik aan de winkels verstrek die de wieren voor eigen gebruik en voor de klanten gebruiken. Deze wieren groeien tussen en gedeeltelijk zelfs over de koralen heen. De steenkoraalstekjes houd ik vrij omdat die gevoeliger zijn voor overgroeien van wieren. Softkoraal is zacht en flexibel. Vooral dat laatste vind ik persoonlijk een pluspunt. Ik houd van beweging in het aquarium, niet alleen die beweging veroorzaakt door (hogere) dieren die zwemmen of kruipen zoals zeesterren, heremietkreeften, slakken enzovoort, maar ook door de (op en neer gaande) beweging van softkoralen, anemonen, gorgonen enzovoort. Een prachtig steenkoralen aquarium is mooi maar omdat er veel lagere dieren en vissen niet in een steenkoralenbak kunnen worden gehouden geeft dat een meer statische indruk, en dat gaat mij op den duur vervelen.
Softkoralen kunnen veel hebben. Aanraking door andere dieren zelfs netelende dieren geven bijna nooit schade. Zie de afbeelding waarop de soft koralen te zien zijn tussen de anemonen in mijn stekkenbak.

  Soft koralen zijn grofweg te onderscheiden in koralen die leven met behulp van zoöxanthellen (met of zonder de combinatie met voedsel vangen) en koralen zonder zoöxanthellen die leven van voedsel vangen. De categorie die voedsel kan vangen om te leven behoort tot de meest kleurrijke soort die helaas ook het moeilijks in onze aquaria zijn te houden.

Voedsel
Moeten softkoralen worden gevoerd?
Ja en nee. Softkoralen die leven van de zoöxanthellen in principe niet, hoewel, de aanwezige poliepen kunnen fijn plankton vangen en consumeren. U hoeft zich geen zorgen te maken. In het aquarium hoeft u niet bij te voeren wanneer u ze onder het juiste (is voldoende licht met het juiste spectrum) verzorgt.
De overige softkoralen moeten gevoerd worden maar zijn niet geschikt voor de beginnende aquariaan.

  Verschillende soorten wier groen en rood in mijn aquarium.

Helaas kunnen wij de voedsel vangende softkoralen niet het juiste voedsel (plankton) aanbieden en zijn ze ondanks het gebruik van surrogaat voedsel niet of nauwelijks voor langere tijd in leven te houden of u moet een speciaal aquarium voor deze dieren inrichten. Dan zijn er wel betere resultaten te behalen.
Ik zal u niet aanraden deze dieren te kopen wanneer u nog niet de kennis bezit om hier verantwoordelijk mee om te gaan. Kopen en dood laten gaan vind ik niet juist. Heb respect voor al het leven en laat alleen dieren in uw aquarium toe die daar ook niet alleen kunnen overleven maar ook echt kunnen leven. Dus ook geen vissen in een te klein aquarium zoals helaas veel mensen nog steeds doen en dan opscheppen omdat die vissen blijven (over)leven. Goudvissenkom mentaliteit noem ik dat. Dit geeft de hobby een slechte naam.

  Dit koraal stond onder in het aquarium maar werd groen van kleur onder meer licht toen ik het bovenin de bak zette. Zie volgende afbeelding

  Hier hetzelfde koraal maar nu is de kleur bruin veranderd in groen. Ook de vorm is veranderd.

Soft koralen zijn over het algemeen sterke dieren die nog wel een kleine hoeveelheid nitraat kunnen verdragen. Ik heb ze zelfs prima langdurig in leven kunnen houden bij nitraatwaarden van boven de vijftig. Wel moet u rekening houden met de juiste verlichting. Zoöxanthellen leven immers van ‘het licht”.

  Deze exemplaren zonder zoöxanthellen heb ik door regelmatig met diepvries plankton te voeren slechts een jaartje in mijn gezelschapsbak in leven kunnen houden. Ze zijn wel gegroeid maar op den duur ging het toch minder en ben ik er mee opgehouden. Een speciaalbak is een beter alternatief.

Het vermeerderen van softkoralen kan door afsnoeren of afsnijden van delen van het moederdier. Afhankelijk van de soort natuurlijk. Paddenstoel soft koralen (Sarcophyton) heb ik kunnen stekken door delen van de schijf af te snijden en die die aan een stukje steen te bevestigen. Het moederdier ontwikkelde zich weer tot een volledig dier en de stekken werden ook weer complete dieren. Ook wanneer u de steel doorsnijdt zal het afgesneden gedeelte en ook het gedeelte wat op het substraat is achter gebleven zich weer ontwikkelen tot een volwaardig dier. In mijn aquarium heb ik ook het vormen van stekken op de natuurlijke manier door middel van afsplitsing kunnen zien. Op de volgende afbeelding ziet u een door het koraal afgescheiden stukje koraal dat een volwassen dier werd.

  Afsplitsing. Het lijkt alsof de stek apart staat maar dat is niet zo. De verbinding is er nog maar bijna niet meer te zien door onder andere vuil op de onderkant van het koraal.

  Hier ziet u een aantal stekken die ik heb afgesneden van het moeder exemplaar.

  Een natuurlijke afsplitsing. Het lichtere gedeelte links is een arm die wordt afgestoten.

  En hier is het afgestoten gedeelte in het zand terecht gekomen. Het is ondertussen een “volwassen “ dier geworden.

  In het midden ziet u een licht grijze spons groeien en links onder een blauwe spons. Omdat deze soft koralen in mijn (vuile) kweekbak groeien zijn de omstandigheden ideaal voor sponzen.

Verkleuring.

Lemnalia is een prima houdbaar koraal dat veel licht nodig heeft om geel van kleur te kunnen zijn. Ik heb ik in de Rode Zee deze dieren vlak onder het wateroppervlak gezien die felgeel waren en een paar meter dieper lichtbruin waren. Om er zeker van te kunnen zijn dat het om dezelfde soort ging heb ik een lichtbruin exemplaar mee naar boven genomen om te kunnen controleren of het dezelfde koraalsoort betrof. Later heb ik een experiment gedaan om deze hypothese te kunnen staven. Ik had een gele Lemnalia uit mijn aquarium over gezet in een bak van een klant die minder licht gebruikte. Na verloop van tijd werd mijn koraal in die bak minder geel en later lichtbruin van kleur. Teruggezet in mijn aquarium kwam de gele kleur weer terug. Ik moet voor alle duidelijkheid mededelen dat dit niets te maken had met een truc die veel in de handel wordt gebruikt om door andere lichtkleuren koralen anders van kleur uit te laten zien. De koper ziet dan thuis dat dat mooie donkerblauwe of paarse koraal dat hij had gekocht in zijn aquarium helemaal niet zo mooi donker blauw of paars van kleur is. De truc is als volgt. Plaats een actinic lamp of blauwe lampen in de verlichting en de blauwe kleur wordt geaccentueerd. Denk maar eens aan de oude GroLux verlichting die de neontetra en later de kardinaaltetra zo mooi lieten uitkomen. Persoonlijk houd ik niet van die kermisverlichting maar er zijn liefhebbers die dat mooi vinden of dieren uit de blauwe zone verzorgen en die hebben er baat bij. Maar zet geen dieren uit de hogere zone onder blauw licht, dat is onnatuurlijk.

  Stekken van dit bijna wit soft koraal werden soms lichtgeel van kleur onder andere verlichting.

  Dit kleine stekje is een stek van een lichtbruin exemplaar. De stek is in de stekkenbak lichtgeel geworden. Heeft te maken met de reactie van de van de zooxanthellen op het andere licht.


  Een bijna wit soft koraal. Stekken hiervan werden in mijn kweekbak onder minder licht geel van kleur.

Boom- of vingervormige softkoralen zoals Sinularia, Lemnalia en Alcyonium soorten zijn snelle groeiers en kunnen ook vermeerderd worden door het afsnijden van delen of het langzaam afsnoeren door middel van een elastiekje of visdraad. Wanneer u tegelijkertijd een steentje mee vastsnoert dan groeit de aflegger tegelijkertijd aan dat steentje vast en kan het wanneer de afsnoering een feit is en het stekje van het moederdier loslaat direct een zelfstandig leven lijden.

Zelfs als u een soft koraal heeft verwijderd uit uw aquarium is de kans dat er weefsel achterblijft groot. Uit dit weefsel groeien, bij goede omstandigheden, weer nieuwe soft koralen.
Dit artikel heb ik geschreven vooral voor de beginnende zeeaquariaan zodat deze beginner goedkoop en zonder al te veel risico op verlies van dieren een prachtig zeeaquarium kan opstarten.

 

Momenteel is het mode in de zeeaquariumwereld om steenkoralen te houden. Ze zijn niet alleen mooi maar ook duur en niet altijd geschikt voor de beginnende aquariaan. Maar er is meer te houden in een mooi zeeaquarium bijvoorbeeld (niet zo dure en eenvoudiger te houden) softkoralen.
Doordat de aquariumliefhebberij van een echte hobby, van en door liefhebbers , meer een commercieel gegeven is geworden, is de echte liefhebberij op de tweede plaats komen te staan. Het gaat er bij veel mensen niet meer om interessante dieren te huisvesten en te bestuderen of om gewoon te genieten van de dieren. De liefhebberij is voor veel mensen een hebberij geworden die heel wat geld mag kosten als er maar mee gepronkt kan worden. Hoe meer toeters en bellen hoe mooier.

  Dit is Xenia. Een softkoraal (geen lederkoraal) dat als een snelgroeiende kolonie bezig is mijn aquarium te overwoekeren. Het groeit het best in een oud aquarium

  Wat was ik blij toen ik dit exemplaar kon aanschaffen. Inmiddels heb ik al meerdere stekken kunnen nemen.

  Onder overbelichting blijft dit koraal bijna spierwit van kleur. Dit is geen bleking maar een kleur die het dier nu bij mij al jaren heeft, Het staat pal onder het licht helemaal boven in het aquarium. De poliepen zijn gereduceerd tot kleine knopjes. Lager geplaatst wordt dit koraal vuilwit/geel van kleur en komen de poliepen weer tevoorschijn.

Ik kreeg steeds meer aanvragen om een showbak te plaatsen die liefst zonder verzorging, als het ware zichzelf verzorgend, kon draaien. Geld was voor die mensen meestal geen probleem. De goede lezer zal wel opmerken dat ondergetekende niet tot die categorie van hebbers behoort.
In de loop der jaren is de techniek tot in het absurde geëvalueerd. Evenals de prijzen. Omdat wij in de beginjaren geen steenkoralen konden verzorgen omdat de techniek er toen nog niet geschikt voor was en de import ook nog niet op gang was gekomen, waren wij “veroordeeld“ tot het verzorgen van voornamelijk vissen, softkoralen en enkele andere dieren die met de importen meekwamen. Die dieren die toen beschikbaar waren voor het tropische zeeaquarium zijn nu helaas bijna verdwenen. De fantastische kleuren van de steenkoralen die nu met de aanwezige apparatuur houdbaar zijn hebben die plaats ingenomen vooral door die mensen die een show aquarium in de huiskamer willen verzorgen. De echte liefhebber die niet voor alleen kleur gaat maar geïnteresseerd is in het dier zelf lijkt een uitstervend ras. Toch wilde ik het in dit artikel niet hebben over de steenkoralen maar over de softkoralen die ook echt prachtig van kleur kunnen zijn en massaal in de beginjaren van de hobby werden gehouden. Meestal onder slechte omstandigheden. Misschien niet altijd zo kleurrijk als steenkoralen maar in het ieder geval ook prachtig, makkelijke houdbaar en meestal een stuk goedkoper dan de steenkoralen die hun plaats hebben ingenomen. Bovendien makkelijk te stekken en wat ik zeker ook een pluspunt vind, ze zijn niet zo gevoelig voor medebewoners en niet zo statisch. Door de stroming zit er beweging in dat geeft het aquarium leven. Dus minder geschikt voor die liefhebbers die slechts willen pronken met felle kleuren in hun bak en daarom geen anemonen, geen zeesterren, geen krabben en kreeften, geen steenkoralen etende vissen die koraaldieren beschadigen enz. die juist ook zo mooi kunnen zijn, in hun bak kunnen houden. En juist deze laatstgenoemde dieren kunnen, naast heel kleurrijk te zijn, een interessant leven laten zien. Een aquarium met die dieren in combinatie met softkoralen is een levend aquarium waarin van alles gebeurt en iedere dag weer anders is. Dit in tegenstelling tot het steenkoralenaquarium.

  In het midden onder het groene soft koraal ziet u een prachtige paddenstoel koraal (Sarcophyton) staan die ook al meerdere stekken heeft geleverd. Het dier heeft geen probleem met de netelende buren.

Ik heb in die beginjaren meer genoten van het zeeaquarium dan nu met al die dure koralen die ook nog dure apparatuur nodig hebben en waarbij vele andere dieren niet gehouden kunnen worden. Ik hou van leven en beweging in het aquarium en voor die mensen die daar ook last van hebben schreef ik dit artikeltje.
Ik heb mij in dit artikel beperkt tot slechts het onderdeel soft koraal omdat ik mij vooral wil richten tot de beginnende aquariaan die nog niet de kennis en/of ervaring heeft om “moeilijk houdbare dieren te kunnen verzorgen of dat niet wil omdat hij/zij ook geïnteresseerd is in die dieren die niet in een steenkoralenbak gehouden kunnen worden.

Ook in een softkoralen aquarium kunnen niet allerlei dieren samen worden gehouden maar de samenstelling en verscheidenheid van dieren kan veel groter zijn dan in het steenkoralenaquarium.
Wanneer u wat ervaring heeft opgedaan en u wilt gaan stekken dan nog even een tip. Een kleine ingreep is geen probleem maar bij grotere sneden zou ik u aanraden het koraal buiten het aquarium te stekken en de delen een paar uurtjes in een aparte ruimte te laten rusten zodat de wonden zich kunnen afsluiten.
De meeste soorten zijn minder gevoelig voor minder goede kwaliteit van het water. En dat is zeker bij het stekken een voordeel. Om een voorbeeld te geven, in een van mijn kweekbakken was mijn nitraatgehalte opgelopen tot boven de 60 en het stekken van de dieren leek geen negatieve gevolgen te hebben. Een geleidelijke verhoging blijkt niet al te veel problemen te geven bij deze dieren. Ik weet niet hoe het resultaat is op langere termijn. Mijn eerste softkoralenaquarium draaide op een kleine Eheim potfilter en door het veelvuldig stekken was het nitraatgehalte opgelopen tot boven de 60. De Eheim potfilter was hier te klein voor. Verder geen schade geleden, de vissen die ook in die bak zwommen hadden geen probleem en de sponzen deden het prima. Wekelijks een 10 % waterverversing. Met een goed werkend V.O.F. heeft u een ruimere marge.

Ik hoop dat dit artikeltje u heeft laten zien dat ook op een eenvoudige goedkope manier een mooi aquarium kan worden verzorgd. Eenvoud kan ook mooi zijn.