De elektronica heeft de laatste decennia bijna overal zijn stempel op geplaatst. Nodig of niet, maar een computer kan er bij gehaald worden.
Wanneer we hiermede ons rifaquarium dichter bij het natuurlijk "rif" kunnen "instellen" dan is zo'n technologie een echte aanwinst. Een nadeel is meestal de prijs en de beperkte betrouwbaarheid van elk technisch hulpmiddel.
pH regeling : Bij een bezoek vele rif aquarianen zal je zeker de CO2 fles met de bijbehorende ontspanner, de pH meter en de elektronische regelaar ontmoeten. Het is perfect mogelijk met een goede pH meter voorzien van een output (elektronische uitgang), de pH waarde te vergelijken met een ingestelde (ideale) waarde. Is de pH te hoog dan wordt via een ventiel CO2 bijgestuurd. Zie ook bij de kalkreactor.
Waterkwaliteit : Voor de aquariaan die verliefd is op techniek, zijn er nog de redox-potentiaal meters en de geleidbaarheids meters die enige informatie kunnen geven omtrent de oxidatie en reductie activiteit van het zeewater (redox) of omtrent de elektrische geleiding van het zeewater.
Om de stroming in het rifaquarium op te voeren of te optimaliseren, bestaan er ook nog elektronisch gestuurde regelingen en wip - wap systemen die de waterbewegingspompen een wisselend debiet opleggen. Hiermee worden de zeestromingen nagebootst.
Meten is weten... Wie “regelen” zegt moet eerst goed kunnen meten. Ion- selectieve elektroden, nu reeds beschikbaar voor Ammoniak, Calcium en Nitraat, zullen het kunstmatig bijsturen nog verder verbeteren en binnen handbereik van liefhebbers komen.
Stel je voor dat je daar NIETS zou aan doen, tenzij toekijken. De seizoenen komen en gaan en na enkele jaren staan er alleen nog de sterkste. Nog later zal één dominant alles overheersen en is uw tuin één puinhoop. Terug naar het rifaquarium waar de voor de hand liggende remedie tegen het aftakelen van een aquarium het "regelmatig onderhoud" is en chemisch onderhouden moet ook gebeuren. Dat kan het best door regelmatig water te verversen !
Heel dikwijls is het zo dat de oorzaak van de verstoring niet kan gemeten worden en dat water verversen eigenlijk de enige oplossing is. Vergeet niet dat door water verversen zowel elementen worden toegevoegd als afgevoerd!We kunnen eenvoudig stellen : Er zijn geen betere oplossingen op lange termijn dan waterverversen, maar... Bij grote aquaria vanaf 1000 l en meer, kan je de waterverversing niet meer als wekelijks "tussendoortje" nemen.
Vandaar dat we ook even stilstaan bij doelgerichte aanvullingen die samen met de wekelijkse of maandelijkse waterverversingen de oorzaak van het ontsporen kunnen verhelpen. We noemen het ons rifaquarium "bijsturen". Welke vragen moet je daarbij stellen ?
Is de afwijking niet te wijten aan dagschommelingen 's morgens - 's avonds ? Ben je er zelf van overtuigd dat het nodig is ? Heb je meerdere keren gemeten ? Is het omdat anderen hun aquarium bijsturen dat uw aquarium iets "chemisch" tekort heeft ? Of is het omdat de handelaar "denkt" (op afstand) dat het goed is ?
Als men u een "flesje" aansmeert waarop niet staat "hoeveel" er van dat toe te voegen product "netto" aanwezig is, kocht je dan geen kat in een zak? Dat zijn praktijken van vroeger waarvan we in de aqua handel nog niet verlost zijn. Bijsluiters en verplichte inhoudvermeldingen zouden wonderen doen. Als je dan bijstuurt kom je dan niet boven de juiste waarde? Want zeer zeker zijn daar ook kwalijke gevolgen van te verwachten!
Moraal van het verhaal is: de KH boven de 6 dan is je pH ook in de buurt van gewenste 8.2 en hoef je je over de pH geen zorgen maken (tenzij er een CO2 overschot kan zijn door bijvoorbeeld slechte beluchting of stilstaandwater aan het oppervlak van het aquarium. Ook een verkeerd afgestelde kalkreactor kan de oorzaak zijn.
Bij de meeste rifaquaria is door de regelmatige waterverversing de aanvoer van "verse" bicarbonaten voldoende. Ook zullen de zuur- makende H+ protonen een aantrekking hebben op kalkhoudende gesteenten. Dat verschijnsel is goed bekend wanneer een druppel zuur op een kalkhoudende steen valt. Het zuur lost de steen op en de druppel verdwijnt! In beperkte mate is dat ook zo in ons aquarium. Op voorwaarde echter dat de stenen (of het koraalzand in de filter) niet bedekt zijn met een laagje bacteriën of andere beschermende stoffen. Dat is in de praktijk meestal wel het geval.
Doopvontschelpen, lederkoralen en steenkoralen leven samen met kleine wiertjes, de zoöxanthellen. Deze wiertjes helpen de koralen bij de bouw van hun skelet. Zoöxanthellen bespoedigen de kalksynthese binnen het koraalweefsel door het CO2 op te nemen en hieruit complexe organische stoffen mee te produceren. De koralen nemen doorheen hun weefsel calcium- (Ca2+) en bicarbonaationen (HCO3-) uit het omringende zeewater op. Deze twee stoffen zullen met elkaar reageren (bicarbonaat is trouwens een negatief ion dat graag met positieve ionen reageert Hierbij wordt calciumcarbonaat (CaCO3 : het kalk voor de opbouw van het koraalskelet) en koolzuur (H2CO3) gevormd tot een bepaald evenwicht is bereikt (reactie 2). Dit koolzuur zelf ontbindt zich tot water en kooldioxide tot opnieuw een bepaald evenwicht is bereikt (reactie
Wanneer nu de zoöxanthellen tijdens de lichtfase de CO2 opnemen, zal het evenwicht van reactie 1 meer naar rechts verschuiven, waardoor de concentratie aan H2CO3 zal afnemen. Gezien de concentratie aan H2CO3 in reactie 2 zal afnemen, zal het evenwicht hier eveneens naar rechts verschuiven, waardoor de concentratie aan CaCO3 zal toenemen.
H2CO3 _ H2O + CO2 (1)
Ca2+ + 2 HCO3- _ CaCO3 + H2CO3 (koolzuur) (2)
Uit proeven is gebleken dat koralen ontdaan van hun zoöxanthellen blijven leven, maar 90 % trager groeien. Vandaar dat licht voor lagere dieren, die samen leven met zoöxanthellen, van het grootste belang is.
Als we denken aan de lederkoralen dan kunnen we ons goed voorstellen dat ze heel wat calcium uit het water moeten opnemen om in sommige gevallen "jaarlijks" in volume te verdubbelen. Bij lederkoralen zijn het "inwendige" kalkstructuren (kalknaalden) die uit calciumverbindingen bestaan.
Steenkoralen nemen nog meer calcium uit het water op om een massief skelet op te bouwen. Het is opgebouwd uit calciumcarbonaat en dat laatste bestaat voor 40 % uit zuiver calcium.
Ook kalkwieren zijn grote verbruikers van calcium.Ook andere elementen zoals strontium, jodium, magnesium en sporenelementen worden door vastzittende dieren aan het zeewater onttrokken.
Het is ook mogelijk een aparte filter te bouwen of het te integreren in een bestaand filtersysteem om een denitrificatie filter (DNF) te bouwen. Specifieke bacteriën culturen bestaan hiervoor. Er schuilt wel enig gevaar in DNF filters omdat ze namelijk ook een deel giftig nitriet maken. Nitriet zal weer moeten worden genitrificeerd en zo weer nitraat vormen. Bij gebrek aan voeding (kan ontstaan als de aanvoer van nitraatrijk water bijvoorbeeld is verstopt) zal het filter sulfaten gaan gebruiken en zo het giftige sulfiet kunnen vormen. Dit is duidelijk merkbaar door de bekende rotte eieren lucht. Filters waar dit in is gebeurd zullen NOOIT zomaar weer worden aangezet, eerst zal het verontreinigde water erin verwijderd moeten worden omdat dit het gehele dierbestand kan doden. (kan bij tijdelijke stroomuitval=tijdelijk geen aanvoer van water voor filter dus gevaarlijk zijn indien aanvoer bij stroominschakeling weer gaat lopen).
In speciaal filters die hiervoor zijn ontworpen word gebruik gemaakt van een extra koolstof bron om de bacterien enorm hard te laten werken en groeien. wodka/alcohol en druivensuiker zijn veelgebruikte middellen hiervoor. Er zijn ook filters met zwavelkorrels welke als voedingsbodem fungeren.
Ook zijn er hobbiesten welke enkele mililiters per dag alcohol rechtstreeks in het aquarium doseren ter behoeve van de denitrificerende bacterien in de bak zelf. hierbij is het risico van vergiftiging door de bacterien vrijwel nihil maar men moet erg voorzichtig zijn met de dosering van alcohol. langzaam opbouwen en erg zuinig in het gebruik ervan. Nooit doseren indien men niet exact weet wat men doet en probeer eerst de oorzaak van de nitraatophoping te vinden. (slechte afschuiming? vuilophoping op de bodem of in bijvoorbeeld filtermateriaal?)