Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Familie CERIANTHIDAE

Door Jacques van Ommen (www.zeeaquarium.me) (Foto’s uit eigen aquarium)

Het genus Cerianthus (wordt onterecht vaak als een anemoon gezien) omvat vijftig soorten. Sommige soorten kunnen een “stamhoogte” bereiken van ruim 70 cm. De soorten die regelmatig geïmporteerd worden zijn de kleinere soorten die ongeveer een “stamlengte” bereiken van ongeveer een 10 cm. De koker is vaak langer.

 
  Een deel van mijn collectie in een vuil, minder sterk verlicht gedeelte, van het aquarium. Hier doen ze het al jaren prima in ruim 10 cm fijn zand.

Het zijn typische bodembewoners die zich in de bodem ingraven en een koker bouwen waarin ze in geval van gevaar kunnen terugtrekken. Onder het zand kan de koker een flinke lengte bereiken. Ze kunnen zich ook verplaatsen. Wanneer ze bijvoorbeeld in het aquarium niet op de goede plaats staan kruipen ze als het ware naar een voor hun betere plaats. Wanneer ze echter onder voor deze dieren erbarmelijke omstandigheden gehouden worden kunnen ze zelfs hun koker verlaten. Ze laten zich dan door de stroming verplaatsen tot ze zich op een betere plek weer ingraven en een nieuwe koker vormen.

De meeste soorten zijn hermafrodiet, dat wil zeggen dat hetzelfde dier zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsproducten produceert. De eitjes en zaadcellen ontwikkelen zich niet tegelijkertijd in het dier zodat zelfbevruchting niet plaatsvindt. In het aquarium zal het vermeerderen zelden tot niet voorkomen.

Ze komen in praktisch alle zeeën voor, zowel in tropisch als in koud water. Ze kunnen sterk netelen en zijn schrikachtig. De meeste geïmporteerde Cerianthussen zijn prachtig van kleur en meestal tweekleurig. Ik heb zelf paarse dieren met een oplichtend groen hart, oranje exemplaren met een groen hart en met een zwart hart, een gele met zwart hart en een wit exemplaar met een groen hart. En er zijn nog meer combinaties in de handel.

Ik beperk me tot het beschrijven van de tweekleurige klein blijvende soort, tot ongeveer 10/15 cm hoog met tentakels van ook ongeveer een 10/15 cm (s’nachts worden de tentakels langer) die onder de naam Cerianthus sp. het meest in de winkel te koop is. Niet geschikt voor de beginnende aquariaan en dat is niet omdat ze moeilijk te houden zijn, in tegendeel.
Maar omdat je rekening zult moeten houden met een aantal zaken waar ik later in dit artikel op terug kom.
Determinatie is blijkbaar moeilijk voor de handel en de juiste benaming is moeilijk te vinden.

Deze dieren hebben zoals je waarschijnlijk al begrepen zult hebben een dikke zandbodem nodig bestaande uit een klein korrelige zandlaag om zich in te kunnen graven. Ik hoor je nu denken maar zo’n dikke zandlaag bestaande uit fijn zand is toch slecht voor een aquarium? Zuurstofloze omstandigheden, zwavelvorming enzovoort.

Ik heb in mijn aquaria al ruim dertig jaar een zandlaag van ruim 10 cm bestaande uit fijn koraalzand. Op het forum ben ik om die reden in het verleden afgeschilderd als iemand die geen verstand van zaken had en nog erger. Wees gewaarschuwd, er wordt veel onzin gepubliceerd op diverse forums vooral door liefhebbers die net een aquarium hebben aangeschaft en denken dat ze nu alles (beter) weten. Deze laatste categorie meent dan ook nog (foutief) commentaar te mogen geven of zelfs te publiceren.

Mensen die mijn webpagina bekeken hebben www.zeeaquarium.me hebben daar onder andere kunnen lezen dat ik met een paar biologiestudenten van de Universiteit Wageningen onderzoek heb gedaan naar het functioneren van biofilters en het leven in zandlagen. Naar aanleiding van die opgedane kennis ben ik dikke zandlagen gaan gebruiken van fijn zand om zandanemonen en Cerianthussen te verzorgen en om als bio-filter te gebruiken. Ik heb er alleen maar voordeel bij gehad. Houd er wel rekening mee dat je wel kennis van zaken moet hebben om hier mee te werken.

Zijn deze dieren nu houdbaar in het aquarium en waar moet u rekening mee houden als u deze prachtige dieren wilt houden?
Even een paar fabels uit de weg helpen. Deze dieren moeten enkel in een speciale bak worden gehouden. Dit is het verstandigste maar niet noodzakelijk. Cerianthussen leveren wel een risico op met betrekking tot onder andere nieuwe vissen. In mijn aquaria waarin Cerianthussen leven (in mijn bak van 200 cm thuis staan er 8 zonder problemen) bestaat mijn dierbezetting uit onder andere pitvissen, lipvissen, garnalen, zeesterren, slakken en heremietkreeften en hebben de Cerianthussen (bijna) nooit problemen gegeven. Hoewel, één ding moet wel gemeld worden. Wanneer het licht plotseling zou uitvallen en er een schrikreactie ontstaat kan het voorkomen dat er een vis in de tentakels terecht komt en zich zodanig beschadigt dat hij overlijdt. Ook bij het inzetten van nieuwe vissen ben ik door een schrikreactie en het najagen van de autochtone bewoners wel eens een visje kwijtgeraakt. Maar dat is in dertig jaar misschien een keer of twee, drie gebeurd. Dieren die langere tijd in een aquarium leven kennen de situatie en houden rekening met de omstandigheden. Naast mijn acht Cerianthussen staan er ook nog negen tapijtanemonen zonder problemen in de bak en daar houden de overige dieren ook rekening mee.

Plaats in het aquarium
Ik heb al vermeld dat u deze dieren een dikke zandlaag van minstens 10 cm fijn zand moet kunnen aanbieden wilt u deze dieren onder goede omstandigheden houden.
Ze verplaatsen zich dan niet en kunnen heel oud worden.
Ik heb exemplaren die al ruim dertig jaar in een aquarium staan. Een redelijk vuile omgeving (detritus) is niet schadelijk maar mijns inziens zelfs juist goed voor deze dieren. Ik denk dat het voor de opbouw van de koker zelfs een positief effect heeft. Wees niet eigenwijs en denk niet dat je deze dieren ook tussen een paar stenen kan laten leven of zoals ik zelfs eens bij een aquariaan heb gezien in een 3 cm dunne zandlaag. Op den duur zullen ze hun koker verlaten of wegkwijnen.

Voor wat de verlichting betreft het volgende: Deze dieren staan in de natuur in de bodem afhankelijk van de soort, vanaf 5 meter tot zo’n dertig meter diep voor zover bekend. Mijn ervaring met de geïmporteerde dieren is dat ze zeker niet in het (felle) licht moeten staan. Bij mij staan ze aan de zijkant van het aquarium, een bewust redelijk vuil gedeelte, waar de verlichting is afgeschermd. De dieren die te dicht bij de verlichting stonden kropen naar de donkere zijkant van het aquarium en gaven mijns inziens op deze manier aan dat ze liever niet in fel licht staan.

Temperatuur.
De geïmporteerde tropische exemplaren houd ik op 24 tot 25 graden, de temperatuur van mijn aquarium, met uitschieters in de zomer naar 27 graden. Wanneer de hogere temperatuur niet te lang aanhoudt kan het geen kwaad.

Voedsel.
Deze dieren die (mijns inziens onterecht) bekend staan om het feit dat ze vissen verschalken, moeten volgens mij niet met grotere brokken voer gevoederd worden. Ik voeder ze om de dag met een voederspuit. Ik spuit een theelepeltje Artemia, Cyclops en/of Mysis vlak bij de Cerianthus in de stroming zodat de tentakels niet aangeraakt worden. Raakt u een tentakel aan dan ontstaat er een schrikreactie en trekt het dier zich net als een kokerworm razendsnel terug in de koker. (daarom leven ze ook in diepere zandlagen) Grotere brokken komen vaak later onverteerd weer naar buiten of worden niet opgenomen. Je kunt het eigenlijk wel aan de doorsnede en het aantal van de tentakels zien dat de tentakels gebruikt worden voor het vangen van kleine prooidieren.

Helaas staan veel soorten ‘s nachts open om plankton te vangen en trekken ze zich overdag terug in hun koker bij gebrek aan voedsel om te vangen. U kunt ze omschakelen. Doordat u ze overdag, als ze toevallig even open staan, direct te voeren. Ze wennen daaraan en staan dan na verloop van tijd ook overdag open. Bij mij staan ze dag en nacht open na een leerperiode, hoewel ze ‘s nachts wel langere tentakels hebben. Houd daar rekening mee. Het kan vele centimeters schelen. Wanneer u bezwijkt voor een groter wordend exemplaar dan kunt u in de problemen komen omdat de ruimte rondom het dier wel erg groot moet zijn.

Aanschaf.
• Koop deze dieren in de koker en als u het kale lichaam van het dier kunt zien controleer dan of het uiteinde van het dier een niet beschadigd puntje heeft. Heeft het dier een beschadigd uiteinde dan is het ten dode opgeschreven. Maak een kuiltje in het zand van ongeveer 10 cm diep en plaats daar verticaal de Cerianthus in. Het lichaam mag best een beetje horizontaal liggen, het maakt zelf een geschikte verticale koker aan (indien het geen of een beschadigde koker heeft) die zich zelfs verder over de bodem van het aquarium kan uitlopen. Maak het kuiltje dicht en zorg dat het tentakelgedeelte van het dier net boven het zand uitkomt of als het dier zich in de koker heeft terug getrokken laat dan de kokeropening gelijk aan de zandlaag zijn.

• Deze dieren kunnen geen sterke stroming verdragen maar moeten hun tentakels rustig op en neer kunnen bewegen, zonder dat deze plat komen te liggen, tot bijna stilstaand. Uiteraard niet constant van een kant. Maar dat geldt voor alle vastzittende dieren.

Het zijn mijns inziens prachtige dieren die uitstekend te houden zijn en weinig eisen stellen. Houd rekening met wat u hier gelezen heeft en geniet van hun fragiele schoonheid.

Tenslotte nog een opmerking. In de loop der jaren heb ik de indruk gekregen, maar het is slechts een indruk en ik heb geen echt bewijs, dat bepaalde koralen en anemonen geïrriteerd kunnen worden door de aanwezigheid van (te veel) Cerianthussen in een te klein aquarium. Vrijkomende netelcellen???
Wilt u meer info dan mag u natuurlijk contact met me opnemen.