Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Het eenvoudige (alternatieve) zeeaquarium, door Jacques van Ommen (www.zeeaquarium.me)

Dit artikel is in eerste instantie geschreven voor de beginnende zeeaquariaan maar wellicht toch ook interessant voor de liefhebbers die al wat langer een zeeaquarium verzorgen maar willen afhaken vanwege de hoge kosten die vooral door de handel ontstaan en onbekendheid met betrekking tot het nut van diverse materialen en apparatuur.

Bent u een echte liefhebber met respect voor de levende inhoud van het aquarium die bereid is zelf wat te fabriceren lees dan verder. Bent u een hebber die slechts wil pronken met een aquarium en daarom valt voor alle toeters en bellen die te koop zijn, sla dit artikel dan over.

  Als voorbeeld ziet u hier mijn twee meter aquarium dat op het moment van fotograferen al meer dan twintig jaren op deze alternatieve manier draait. Geen problemen met ziektes of paarse flap. Acht tl5 lampen waarvan er zes ongeveer taalf uren aan staan met als filter het VOF. Verder geen extra’s. Wel iedere week een vijftien procent waterwissel.

Ik wil de handel niet negatief bekritizeren, we kunnen niet zonder de handel en de handel maakt veel mogelijk zoals importen en de al dan niet benodigde apparatuur. Per slot van rekening bent u zelf meester over uw uitgaven. Maar laat u niet gek maken en denk goed na of al die dure apparatuur en andere spullen nu wel echt nodig zijn of dat er goedkopere alternatieven zijn.

Ik zal proberen in dit artikel een goedkoop alternatief aquarium te bespreken, zodat ook die liefhebbers die wat minder te besteden hebben, toch kunnen genieten van een prachtig zeeaquarium. Geen veeleisende moeilijk houdbare dieren die extra apparatuur nodig hebben om in leven te blijven maar gewoon een heel mooi aquarium dat echt niet onder hoeft te doen voor die bakken met alle toeters en bellen.

Je kunt natuurlijk ook kiezen voor een zogenaamd nano systeem = een klein aquarium van ongeveer 125 liter of een wat groter aquarium. Ik ga er wel vanuit dat u rekenenig houdt met het feit dat in een klein aquarium u niet die dieren kunt verzorgen die in een groot aquarium gehouden moeten worden omdat bepaalde dieren zoals groot wordende (soft)koralen en vissen nu eenmaal een grotere leefruimte en/of zwemruimte nodig hebben. Dit uit het oogpunt van gezondheid en respect voor het dier.

  Ook deze prachtige poetsgarnalen doen het prima in een goedkope bak

Ik neem als voorbeeld een 160 cm aquarium omdat dit een veel voorkomende maat is bij de beginnende zeeaquariaan die niet wil beginnen met een nano-systeem. Geen sump en/of apparatuur met uitzondering van het benodigde filter.

Als pionier op het gebied van het zeeaquarium heb ik zoals mijn mede aquarianen in de jaren zestig/zeventig veel zaken zelf moeten uitvinden en bouwen en zo veel ervaring opgedaan.

Nu kopen we een compleet systeem en hoeven we niet na te denken over de benodigde apparatuur, het wordt als u dat wilt compleet met de bak meegeleverd. Maar daar zit een prijskaartje aan.

U kunt een filtersysteem kopen van ruim 2000 euro dat compleet is en het prima doet maar wanneer u de alternatieven bekijkt dan kunt u voor een paar honderd euro ook een filtersysteem samenstellen dat bij uw aquarium past of nog goedkoper voor bv een paar tientjes wanneer u handig bent. Ik moet wel toegeven dat u een beetje handig moet zijn.

Wat ga ik bespreken in het kader van kosten besparen zijn de volgende punten.
1. Het aquarium.
2. Het filter.
3. De opbouw.
4. De inrichting/levende have.
5. De verlichting.
6. De waterbeweging.
7. De watertemperatuur

 Deze vis en de slak met pootjes (is een heremietkreeft) zijn prima in een goedkope bak te houden 

Het aquarium.
U kunt uw zoetwaterbak natuurlijk ook gebruiken wanneer deze in goede staat verkeert en niet te oud is. Over hoe lang een gelijmd aquarium kan meegaan zijn de meningen nogal verschillend. Ik heb gelijmde bakken van 30 jaar oud maar ik zou u niet aanraden om daar mee te beginnen. Ik kan u niet zeggen waarom niet omdat ik geen ervaring heb met lekkende bakken. Nog nooit persoonlijk meegemaakt in mijn ruim vijftig jaren zeeaquarium ervaring. Maar het kan natuurlijk altijd alsnog gebeuren. Ik heb het niet over ongelukjes, verkeerde plaatsing of verkeerde bouw van een aquarium. Even afkloppen. Er zijn mensen die zo bang zijn, en/of de lijm niet vertrouwen, dat ze na enkele jaren een nieuwe bak aanschaffen. Wat is wijsheid?
Wanneer u geen bestaand aquarium heeft en het aquarium zelf durft te lijmen bent u natuurlijk het goedkoopste uit. Maar er zit een risico aan vast. U moet heel secuur werken en liefst samen met iemand die u kan helpen. U moet zoals eerder gememoreerd handig zijn en weten hoe u te werk moet gaan en natuurlijk de juiste producten gebruiken. Denk aan de juiste glasdikte, verstevigings strippen, lijm enz. Zorg voor de juiste info.

U kunt de glasplaten laten snijden op maat en u kunt een mal bouwen om de contructie in op te bouwen. U moet de ruimte hebben om het aquarium ter plekke te kunnen bouwen of de mogelijkheid hebben om elders te bouwen en dan het transport te kunnen regelen.
Ik heb zelf diverse aquaria tot en met 2 meter zelf gebouwd maar ik raad u aan om twee meter bakken of groter te laten bouwen door een erkende aquariumbouwer. U heeft dan ook garantie. Het is echt vakwerk.
Dit geldt ook voor het onderstel. Ik heb als onderstel diverse materialen zoals stenen, hout en ijzer gebruikt. Een ijzeren tafel laten lassen is de meest eenvoudige oplossing. Zorg ook hier voor een goede vakman die ook het gewicht van het gevuld aquarium meeneemt in zijn opdracht. Vergeet niet dat de vloer het gewicht moet kunnen dragen of versterkt moet worden. Bouwt u zelf dan kunt u het ontwerp makkelijker aanpasen aan uw wensen zoals bv een inbouwfilter en/of een inbouw/opbouw wierenfilter. U heeft geen sump nodig en dat spaart een aardig bedrag uit. Bovendien heeft u dan ook meer ruimte onder het aquarium om bijvoorbeeld uw spullen op te bergen.

Het filter.
Zoals hierboven al vermeld kunt u bij het lijmen van de bak kiezen voor bijvoorbeeld een zij- of achterinbouwfilter, een wierengoot in de lichtkap enz... Ook kunt u een standaard aquarium kopen en die inbouwfilters en wierengoot later zelf inbouwen. Dat is ook voor een minder handige persoon goed en veilig te doen.
Zie voorbeelden van dit onderwerp en lees de desbetreffende artikelen in www.reefsectrets.org die onder dit artikel staan genoteerd. U wordt er wijzer van. Houd wel in gedachte dat we hier als uitgangspunt het kostenplaatje nemen en niet het estetisch geheel.

  Bovenaanzicht van een achter inbouwfilter en/of een zij inbouwfilter. Heel simpel een ruitje in de bak lijmen en zorgen dat dat ruitje een cm onder het wateroppervlak blijft zodat een verloop ontstaat. Een klein pompje erin die het water uit het filter de bak weer inpomt. Het filercompartiment bestaat uit twee of drie laden ( pvc goten) die gevuld zijn met filterwatten = bovenste laag en verder met koraalzand en Siporax. Vooral de Siporax is belangrijk vanwege de dubbelfunctie nl nitrificatie en denitrificatie. Die laden kunt u er weer uithalen om te verschonen enz… Ongeveer honderd euro afhankelijk van de pomp die u gebruiken wil.

De systemen die ik hier bespreek zijn allemaal eigen ervaring en prima werkend. Ik heb een tijdje bij een firma gewerkt - als bijverdienste en om wijzer te worden - die aquaria en filters fabriceerde. Ik heb in opdracht met studenten biologie onderzoek gedaan (een projectopdracht) naar de werking van diverse biofiltersystemen (bacteriën en substraat) om te zien of er betere, compactere en vooral goedkopere filters konden worden gebruikt en gebouwd. Dit was commercieel interessant omdat het totale product eenvoudiger en vooral goedkoper werd. Dit project is geslaagd en de resultaten heb ik kunnen gebruiken om goedkope (inbouw)filtersystemen te bouwen. De firma die de opdracht had gegeven heeft een aanvang gemaakt met de verkoop van die systemen maar helaas is de fabrikant naar het buitenland verhuisd en is de verkoop in Nederland gestopt. De eiwitafschuimer en de sump werden gepromoot en wie dat kon betalen is daar mee gaan werken.

 
  Een paar honderd euro of gebruikt voor een stuk minder.                         Dit systeem is compleet te koop vanaf ruim 2000 euro.

Voordat er leven in het aquarium wordt gebracht moeten we zorgen dat de waterkwaliteit zo optimaal mogelijk is en blijft om de dieren gezond te kunnen laten leven. Ik kan niet genoeg benadrukken dat ook de zeedieren geen speeltjes zijn voor die hebbers die alleen maar willen pronken met hun apparatuur en dieren. Of die dieren goed bebehandeld worden is bij die categorie mensen geen punt van belang. Als ze het maar even uithouden dan kunnen ze pronken en is het doel behaald. Geen respect voor het dier en de natuur. Wat jammer dat die categorie hebbers nog steeds bestaat.

Eén van mijn toekomstige klanten wilde zo’n hebbers bak door mij laten bouwen en inrichten. Geld geen probleem. Ik kreeg een budget van twintig mille om een bak van drie meter te installeren. Mijn honorarium om die bak te onderhouden was ook niet misselijk. Alle dieren die deze hebber wilde aanschaffen hoefden niet lang houdbaar te zijn of bij elkaar te passen. De dieren konden rustig doodgaan want er kon direct weer een nieuw dier worden aangeschaft. Geld speelde geen rol en respect voor het dier en de natuur ook niet. Ik kon hier alleen maar van walgen.
Het benodigde filter is ook onderhevig aan de vervuiling die onze aquariumbewoners veroorzaken.
Ieder dier in het aquarium verontreinigt het water en dus moeten we die vervuiling proberen te reduceren maar beter nog te verwijderen. Daar is dus een filtersysteem voor nodig.
Hier volgen een paar systemen die ik bij mijn klanten tot volle tevredenheid heb aangebracht en laten functioneren. Een simpele uitleg waarom het filter zo belangrijk is vindt u weer in de literatuur.

Weer vanwege het butgetsysteem behandel ik de goedkoopste en toch prima werkende systemen. Ik laat u een paar tekeningen/schema’s zien van goed werkende systemen.
a) Een binnensysteem
b) Een buitensysteem,
c) Een algen/wierensysteem
d) Een compleet buitensysteem van minimaal 2000 euro.

  Siporax, een zeer poreus materiaal van gesinterd glas. Een van de beste substraten voor aerobe en anaerobe bacteriën.

De uitloop van het filter gaat naar het algen/wierenfilter zodat dit gedeelte van het VOF meedoet op dezelfde pomp. Spaart stroom en een extra pomp uit. De verlichting boven het aquarium is voldoende om de algen en/of wieren te laten groeien. Geen extra verlichting nodig dus weer een besparing. Diverse bakken van mijn klanten werken al jaren op deze manier.

Extern filter voor een 160 cm aquarium kost u zo maar een paar honderd euro. Zelf inbouw een paar tientjes. Kijk ook eens naar vijverfilters. Die kunt u prima aanpassen en zijn goedkoper.

Het algen/wierenfilter dat te koop wordt aangeboden door de meeste gerenommeerde aquariumzaken voor prijzen tot wel 400 euro is ook zelf te bouwen voor een paar euro. Deze prijzen kunnen ervoor zorgen dat het voor sommige mensen een reden kan zijn om dit prima systeem niet te gebruiken. En dat zou een gemis kunnen zijn. Voor die beginners die nog niet helemaal op de hoogte zijn van mijn systeem dat ik al vanaf de jaren 80 in mijn eigen bakken en die van mijn klanten inbouw wil ik graag verwijzen naar www.zeeaquarium.me hoofdstuk VOF Algen/wierenfilter of Reefsecrfets.org ( https://reefsecrets.org/index.php/materialentechniek/materialen-techniek-deel-2/het-van-ommen-filter-systeem-vof

  Mijn aquarium had in het verleden een keer pech. Het Algen/wieren filterdeel van het VOF was uitgevallen. U ziet hier de algen opkomen. Te weinig filtercapaciteit. Toen het Algen/wierenfilter weer werkte en de filtercapaciteit weer toereikend was verdwenen de algen weer.

Na afloop van een van mijn lezingen over filters werd ik aangesproken door een persoon die graag even een drankje met me wilde drinken en onder het genot van dat drankje wat vragen wilde stellen en zelfs een voorstel wilde doen. Deze heer bleek een bedrijf te hebben dat aquaria fabriceerde en verkocht aan de handel. Hij was ook bekend met de nadelen van het toen gebruikte prima werkend droognatsysteem en zou graag hier een (commerciële) oplossing voor willen vinden. Ik had tijdens mijn lezing al verteld dat ik in een van mijn aquaria een glazen ruit had gelijmd op 10 cm afstand van de achterruit zodat er een ruimte in het aquarium ontstond die ik kon gebruiken als filtersysteem in plaats van het systeem dat onder het aquarium werd geplaatst. Hij zag daar wel toekomst in en na wat gedronken en gebabbeld te hebben volgde de afspraak om naar de fabriek te komen en samen met hem plannen zou gaan maken om het open droognatsysteem te vervangen door iets wat op mijn systeem leek.
Dat was voor de handel interessant omdat de kosten met zo’n 50% verlaagd konden worden. (geen sump met apparatuur die extra waterverdamping opleverde en een vochtige omgeving creeerde die schimmel kon veroorzaken.) Aldus deze aquariumfabrikant.
Om een lang verhaal kort te maken ik kreeg een ruimte in de fabriekshal tot mijn beschikking en mocht filterbouwopdrachten geven. Met deze opgedane ervaring en onderzoeken in samenwerking met biologie studenten, heb ik mijn kennis opgebouwd en in praktijk kunnen brengen.

De opbouw, het onderstel.
Is het aquarium klaar dan moet het geplaatst worden op bijvoorbeeld een onderstel. Een muurtje van degelijk metselwerk of opbouw is een goedkope oplossing. Ook een stalen onderstel laten lassen is te betalen. Houd er wel rekening mee dat zout water aggressief is en het onderstel dus zeewaterbestendig moet zijn. Een goede coating is dus noodzakelijk.
Wat ook zeker een belangrijk onderwerp is en zeker niet mag worden vergeten is de vloer.
Kan de vloer het totale gewicht wel dragen? U zult niet de eerste zijn die hier geen rekening mee heeft gehouden en de consequenties heeft moeten ervaren. Een aquarium moet waterpas staan.

Enfin. Het aquarium staat goed.

De inrichting en levende have.
Laat u niet wijsmaken dat het zeeaquarium per sé gevuld moet worden met zogenaamd “levend steen” (zie het magazine oktober 2021 van Reefsecrets).

Wanneer u het artikel over het gebruik van levend steen heeft gelezen weet u waarom het een prima idee is, ook uit het oogpunt van onder andere kostenbesparing, om deze dure koraalstenen niet aan te schaffen en de natuur een beetje te sparen. Er zijn genoeg alernatieven. U gebruikt dus een alternatief om uw aquarium te decoreren en de eventuele koralen een plaats te geven en om voor schuilgelegenheid te zorgen voor uw vissen, garnalen, enz...
Wanneer u besluit dieren te gaan verzorgen die een dikke zandlaag nodig hebben zoals bijvoorbeeld lipvissen, diverse anemonen, bepaalde zeesterren, de Cerianthus enz... moet u toch al gauw een zandlaag van fijn koraalzand gebruiken die ongeveer minimaal een tien cm dik is. Er zijn liefhebbers die bang zijn voor dikke zandlagen omdat ze er van uitgaan dat daar dode gedeeltes in kunnen ontstaan met zwavelophopingen enz…, maar die mensen begrijpen niet hoe een gezonde dikke zandlaag in stand moet worden gehouden. In mijn bakken zitten 10/15 cm dikke zandlagen zonder problemen die ook als aanvulling op het filter gebruikt worden. Wel is een waarschuwing op zijn plaats, begin niet met dikke zandlagen wanneer u geen verstand van het onderhoud hebt.
Nu komen we bij de levende have uit. Richt uw aquarium in met uw verstand en zeker niet met uw gevoel. Niet alle dieren kunnen bij elkaar en niet alle dieren leven in hetzelfde biotoop. De fout, die vaak gemaakt wordt door de beginneling die niet de moeite neemt om zich in te lezen in de materie van het zeeaquarium verzorgen, betaalt zich uit in kostbare rampen om nog maar niet eens te speken over het verlies van levende wezens. Ik sluit veel van mijn artikelen af met de spreuk die hier zeker van toepassing is: Wees geen hebber maar een liefhebber met gevoel en respect voor de natuur en het leven in de natuur.

U moet dus weten welke dieren u in uw aquarium wilt verzorgen voordat u over gaat tot aankoop. Informatie opdoen voor u met deze hobby begint (en niet tijdens) is noodzakelijk. Wanneer u weet welke dieren u wilt verzorgen en u zich de nodige informatie betreffende die dieren heeft eigen gemaakt dan weet u hoe uw aquarium moet worden ingericht en welke dieren wel en niet bij elkaar gehouden kunnen worden. Wanneer u niet per sé die dure steenkoralen wilt hebben (enkel en alleen om mee te pronken) in een statische bak maar ook interesse heeft in vissen, garnalen, gorgonen, anemonen, enz... en de vele andere dieren die een stuk goedkoper zijn, beter houdbaar en minstens zo interessant (volgens mijn bescheiden mening zelf veel interessanter) dan kunt u hier ook veel geld besparen. De aanschaf kan goedkoper zijn en het feit dat die doordat ze minder gevoelig zijn en daardoor langer meegaan is ook een kosten besparing. Kijk eens op www.zeeaquarium.me daar ziet u aquaria die als voorbeeld kunnen dienen voor zo’n budgetaquarium dat we hier hebben besproken.

Dan komen we aan bij de onderwerpen licht, stroming en temperatuur. Deze drie onderdelen bepalen ook welke dieren u kunt houden in het door u ingerichte aquarium.

De verlichting.
Wanneer u uw voorbereidende studie heeft afgerond dan weet u welke dieren waar vandaar komen en hoe ze leven. U hoeft natuurlijk niet alles te weten maar deze basis kennis moet u bezitten met betrekking tot die dieren die u gaat huisvesten.
De vastzittende dieren zoals koralen, gorgonen, sponzen enz... kunnen niet van hun plek af om in uw aquarium die plek te vinden die voor hun nodig is om te kunnen leven. Teveel licht zorgt dan voor verbranding en te weinig licht kan afsterven tot gevolg hebben. Pas uw verlichting dus aan rekening houdende met uw dieren en/of de plaatsing (hoog, laag of in een schaduwzone) van die dieren in het aquarium.

  T5 buizen zijn er in alle kleuren en ook speciaal voor zeewateraquaria (Afbeelding van internet)

De beste keuze die u kunt maken is t5 of led.
Het verleden heeft bewezen dat zelfs zonder ledverlichting een aquarium prima kan functioneren. Tl verlichting is nog steeds prima en goedkoop in aanschaf. Zeker nu u ook tl kan dimmen en programmeren. Er zijn voldoende t5 lampen te koop met diverse Kelvin waarden. U kunt voor uw te houden dieren het juiste lichtspectrum en de juiste lichtsterkte kopen. Door de verschillende lampen in en uit te laten schakelen al dan niet automatisch, kunt u ook een sfeerverlichting creeren om bijvoorbeeld in de avond te genieten van een wat zachtere verlichting. U kunt het t5 licht langzaam op laten komen en langzaam weer uit laten gaan zodat er geen schrikreactie in het aquarium ontstaat. Wel moet u rekening houden met de vervanging van de tl lampen. De t5 lampen moeten ieder anderhalf jaar op zijn laatst vervangen worden omdat de lichtkleuren verlopen. De tl verlichting is eenvoudig zelf te bouwen en spaart dus een boel geld uit.
Wilt u meer comfort en geen lampen verwisselen dan is led een prima oplossing maar dan halen we de doelstelling, een goedkoop aquarium, niet meer. U kunt door de bijgeleverde techniek alle kleuren boven de bak laten verschijnen. Ook effecten om zonnige dagen, regenachtige dagen en zelfs onweer te simuleren is mogelijk. Dus ook voor die mensen die van allerlei (onnodige) toeters en bellen houden is er van alles te koop. Maar daar zit een prijskaartje aan. Led is niet goedkoop in aanschaf maar het voordeel is dat op de langeduur de stroomkosten lager zijn en de lampen niet ieder anderhalf jaar moeten worden vervangen.
Op de langeduur bent u dus goedkoper uit als de techniek het uithoudt. Maar dat duurt jaren afhankelijk van welk systeem u heeft aangeschaft. Ik bespreek de led verlichting hier niet omdat dat niet past binnen onze doelstelling, een goedkoop beginnerssysteem. Led is niet nodig. Bij mijn klanten draait meer dan vijftig procent op dimbare t5. Voor welk spectrum u moet kiezen verwijs ik u naar de literatuur. Mijn meest gebruikte combinatie is 8 x t5 voor lichtbehoevende dieren/koralen en 6 x t5 voor overige dieren. De combinatie van de lichtkleuren/kelvinwaarde wordt bepaald door de dieren die u wilt houden. Zie de literatuur.
Nu hebben we een aquarium op een onderbouw met filter en verlichting. Stroming.
In tegenstelling tot vrij bewegende dieren die zelf een goede plek kunnen zoeken om te kunnen leven kunnen de vastzittende dieren zoals koralen, gorgonen, sponzen enz. dat niet. Ik heb dat al gemeld bij het ondrwerp verlichting maar nu zijn we aangekomen bij het volgende onderwerp namelijk stroming.
Vastzittende dieren moeten kunnen eten, hun afvalstoffen kunnen verwijderen, eitjes kunnen laten bevruchten en zuurstofrijk water om zich heen hebben. We zullen dus daar een oplossing voor moeten vinden. En die oplossing is er natuurlijk maar hier valt financieel niet op te bezuinigen. De benodigde pompen kunt u niet zelf bouwen met dezelfde kwaliteit en kosten. Hier mag u zeker niet op bezuinigen. Meer hierover verwijs ik u weer naar de literatuur en de door u op een andere manier opgedane kennis. Houd er ook nu weer rekening mee dat er dieren zijn die van een sterke stroming houden en dieren die daar absoluut niet tegen kunnen zoals bv de Cerianthus. Dus ook nu weer: Zorg dat u de leefomstandigheden van het dier in de natuur kent en zet niet alles bij elkaar.

De verwarming en/of koeling.
Simpel gezegd. Een koudwater zeeaquarium ( Noordzee en Middellandse zee) zullen vooral in de zomer gekoeld moeten worden. Een koelapparaat dat net zo weinig energie gebruikt als de door de handel aangeboden apparaten is bijna niet zelf te bouwen. Ik heb ik het verleden geexperimenteerd met biertap koelers en koelleidingen in het grondwater waar aquariumwater door gepompt werd zodat het warme aquariumwater werd gekoeld. Op heel warme dagen is deze manier van koelen niet altijd mogelijk. De benodigde capaciteit is moeilijk haalbaar.
Bij het tropisch zeeaquarium, het meest gehouden type aquarium, met een temperatuur van 24/25 graden is koeling tijdens de zeer warme dagen ook nodig, maar daar zou u ventilatoren boven de bak kunnen gebruiken die de warmte van de verlichting af kunnen voeren. Dat kan een paar graden schelen. In die andere gevallen bent u toch ook aangewezen op een koelaggregaat. Een paar dagen iets te warm water kan meestel geen kwaad afhankelijk van welke dieren u in de bak heeft. U zou dan door waterwisselingen de temperatuur wat omlaag kunnen brengen al moet u wel rekening houden dat plotselinge temperatuur wisselingen fataal kunnen zijn.
Andersom kan de temperatuur van het aquariumwater ook te laag zijn. De meeste mensen hebben hun huiskamerthermostaat op een lagere temperatuur staan dan nodig is om het aquariumwater op de juiste temperatuur te houden en dan is een verwarming noodzakelijk.

De verwarming.
Ook op dit apparaat kan niet bezuingd worden. Een goede digitale unit met een onbreekbaar element is gewoon het beste en voor zover het mij bekend is kan men die niet zelf goedkoper fabriceren.

Ik heb nu dacht ik de meest belangrijke elementen die kostenverlagend werken met u besproken. Maar een zeewateraquarium is nu eenmaal niet goedkoop. Ook de meeste dieren moeten worden geimporteerd hoewel er gelukkig steeds meer nakweek wordt verkocht. Voor wat de lagere dieren betreft is de nakweek in veel gevallen geen probleem meer.
Ik wil besluiten met u op het hart te drukken dat het houden van een verantwoord zeeaquarium iets is dat de nodige kennis en voorbereiding vereist. Lees ook het artikel ( Ik heb een vraag) Magazine juli 2021 van Reefsecrets. Niet iedereen heeft de juiste kennis in huis al willen sommige mensen wel doen alsof. Een bioloog is niet per sé een persoon met kennis van een zeeaquarium. Val dus niet voor die titel maar wordt lid van een goede vereniging en praat met meerdere ervaren liefhebbers die hebben bewezen jarenlang een gezond zeeaquarium te kunnen verzorgen. Lees goede tijdschriften en/of websites zoals Reefsecrets. U kunt op Reefsecrets verschrikkelijk veel goede info vinden. Wees ook voorzichtig met de zogenaamde wijsheid die op het forum wordt gemeld. Er wordt helaas door mensen (die een paar maanden een aquarium hebben en denken dat ze anderen wel kunnen voorlichten) veel onzin verkocht.

Ik wens u veel pezier met deze prachtige hobby en… wees geen hebber maar een liefhebber met respect voor het leven en de natuur.

Bronnen:
http://www.zeeaquarium-jh-van-ommen.nl/Alternatief_zeeaquarium.htm

Verkorte cursus zeeaquarium verzorgen « Jacques Van Ommen (zeeaquarium1.nl)

Lees de hierna volgende links voor meer info:
www.reefsecrets.org  Open deze site en klik in de bovenste balk op Magazines en vervolgens op het blad dat u wilt lezen/downloaden.
1) Magazine juli 2017 ( VOF filtersysteem).
2) Magazine oktober 2019 ( Van zoet naar zout).
3) Magazine juli 2020 (Het softkoralen aquarium).
4) Magazine oktober 2021 (Levend steen versus dood steen).
5) Magazine juli 2021 (Ik heb een vraag).

Helder glas 10 mm dik plusminus 130 euro per vierkante meter.
T5 vsa 8 stuks ongeveer 200 euro.
Lampen 8 x ongeveer 200 euro.
Ati 8 x 56 watt met ingebouwde computer = 600 euro

Alle afbeeldingen zijn genomen van mijn aquaria die op de beschreven goedkope alternatieve manier draaien.